Karol Chorzewski
CHORZEWSKI Karol Stefan (16 XII 1906 Turzynów k. Kutna - 23 V 1978 Jelenia Góra), aktor, śpiewak. Był synem agronoma Mieczysława Ch. i Marii z Ulatowskich, mężem najpierw aktorki Haliny Ch., potem Krystyny Rakowskiej. W 1923 ukończył gimn. we Włocławku. Mieszkał nast. w Poznaniu, gdzie przez trzy lata studiował filologię pol. na Uniw. Pozn. a także uczył się w Szkole Dram. przy T. Polskim. Zapewne od sez. 1928/29 zaczął występować w pozn. T. Polskim, m.in. 27 X 1928 zagrał Księdza ("Mazepa") w reż. S. Wysockiej. W Poznaniu występował do końca sez. 1932/33; w T. Polskim grał niewielkie role charakterystyczne, takie jak: Robert ("Mademoiselle"), Jasiek ("Betleem polskie"); równocześnie w T. Wielkim występował w operetkach i operach. W sez. 1933/34 przeniósł się do Warszawy do operetkowego T. 8 ; z jego zespołem odbył kilkumiesięczne tournee po kraju, m.in. we wrześniu 1934 był w Płocku. W Warszawie występował też krótko w T. Wielkim (Danton w "Erosie i Psyche", jesień 1934), nast. w sez. 1934/35 w T. Aktora i w T. Comoedia oraz przez cztery miesiące w T. Wołyńskim w Łucku. Potem przeniósł się do Łodzi, gdzie w sez. 1935/36 grał w T. Popularnym, a nast. wraz z R. Urbańskim.do końca sez. letniego 1936 prowadził tę scenę; założyli też m.in. teatrzyk letni na Piotrkowskiej. W 1936 osiadł w Wilnie, gdzie do wybuchu II wojny świat. występował w operetkach i komediach muz. w T. Lutnia; po zorganizowaniu tej sceny na nowo w 1939, do czerwca 1941 pozostawał w tym teatrze nadal. Podczas okupacji niem. pracował jako kelner. W sez. 1941/42 występował przez pewien czas w wil. teatrzyku Ali Baba. Dwukrotnie uciekał z rąk gestapo; za tajne nauczanie otrzymał wyrok śmierci, który zamieniono mu na obóz w Perweniszkach, skąd został odbity przez oddział AK. Potem wstąpił do oddziałów leśnych, w których walczył, wg własnej relacji, do grudnia 1944. Jesienią 1944 był na liście zespołu Polskiego T. Komedii Muzycznej w Wilnie, nie wiadomo jednak, czy od grudnia t.r. z zespołem tym występował. W 1945 za przynależność do AK wywieziony do ZSRR, przebywał nast. w Stalingorsku. W 1946, po powrocie do kraju, zaangażował się do T. Komedii Muzycznej Lutnia w Łodzi i pozostał w nim do 1948. W sez. 1948/49 występował w T. Wybrzeże w Gdańsku, 1949/50 w T. Komedii Muzycznej i T. Nowym w Poznaniu, 1950/51 (do wiosny 1951) w T. Ziemi Pomorskiej w Bydgoszczy, od wiosny 1951 w Świdnicy. Od 1 VI 1952 (połączenie t. świdnickiego i jeleniogórskiego) był w zespole T. Dolnośląskich z siedzibą w Jeleniej Górze. Od 1 X 1952 do 15 XII 1954 występował w Operetce Śląskiej w Gliwicach, nast. znowu w jeleniogórskim T. Dolnośląskim, gdzie pozostał aż do emerytury, tj. do 1977. W teatrze tym obchodził jubileusze: 8 XII 1965 trzydziestopięciolecie pracy artyst. w roli Dyndalskiego ("Zemsta"), a 12 VI 1977 pięćdziesięciolecie jako Stary Aktor ("Wyzwolenie") i Świętosz ("Horsztyński"). Przed wojną występował w repertuarze dram., operowym i operetkowym, ale największe uznanie zdobył jako komik charakterystyczny w operetkach i komediach muz. dzięki dobrym warunkom głosowym i zdolnościom komediowym. Po wojnie pocz. nadal w repertuarze muz. (Łódź, Poznań), nast. wyłącznie w dramatycznym. Najważniejsze jego role to: Antek ("Królowa przedmieścia"), Pieprzyk ("Skalmierzanki"), Felek ("Rozkoszna dziewczyna"), Robert ("Robert i Bertrand"), Mąż ("Cnotliwa Zuzanna"), Dyrektor ("Sztygar"), Hrabia Gustaw ("Kraina uśmiechu"), Dragomir ("Miłość cygańska"), Książę ("Hrabia Luxemburg"), Józio ("Jadzia wdowa"), Gzymsik ("Romans z wodewilu"), Major i Kapelan ("Damy i huzary"), Grzegorz ("Grzegorz Dyndała"), Geront ("Szelmostwa Skapena"), Ciuciumkiewicz ("Dom otwarty").
Bibl.: Almanach 1977/78; Kreczmar: Notatnik (il. nr 18); Sempoliński: Druga połowa; Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu; T. W Jeleniej Górze (il.); Wilski: Szkolnictwo; Gaz. Rob. 1977 nr 149 (il.); Kur. Warsz. 1936 nr 332, 345, 352; Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 231; Zielony Sztandar 1977 nr 62/63; Afisze, programy i wycinki prasowe, IS PAN (m.in. program T. im. Norwida w Jeleniej Górze pt. "Jubileusz pięćdziesięciolecia pracy artystycznej Karola Chorzewskiego", Jelenia Góra 1977; tu sylwetka Ch., wykaz ról oraz il.); Afisze, Uniw. w Poznaniu; Akta (tu fot.), ZASP.
Ikon.: Fot - IS PAN, ZASP.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
