Osoby

MALATYŃSKI Stanisław Antoni (30 V 1906 Żydówek k. Włocławka - 13 XI 1976 Warszawa), aktor, reżyser. Był synem Antoniego M., pracow­nika gorzelni, i Jadwigi z Zagrodzkich, mężem Ja­niny z Zeydlerów, nauczycielki (ślub w 1935). W 1926 zdał maturę w gimn. Górskiego w Warszawie, nast. ukończył Wyższą Szkołę Handlową i rozpoczął praktykę w Domu Towarowym Braci Jabłkowskich. W 1931-34 studiował na wydz. aktorskim PIST-u. Na sez. 1934/35 został zaangażowany do T. Miej­skich w Wilnie; nast. grał w Częstochowie (sez. 1935/36), Krynicy (lato 1936), T. Narodowym w Warszawie. Od listopada 1936 był aktorem i se­kretarzem w T. im. Bogusławskiego w Kaliszu. Sezon 1937/38 spędził w Warszawie bez stałej pra­cy, występował m.in. w T. Kameralnym, Letnim, Nowym (Julian w "Żabusi"), Polskim (Hermes w "Nocy listopadowej"). W sez. 1938/39 grał w T. Miej­skim w Bydgoszczy, gdzie został zaangażowany także na sez. 1939/40. Okupację spędził w Charsznicy k. Miechowa, zatrudniony w pryw. firmie jako urzędnik. Od października 1945 do 1948 wy­stępował w T. Polskim w Bielsku. W pierwszym sez. był sekretarzem tego teatru i zajmował się reżyserią (m.in. "Szczęście Frania"). Grał wiele róż­norodnych ról, m.in. Ludmira ("Pan Jowialski"), Straforela ("Romantyczni"), Kostryna ("Balladyna"), Napo­leona ("Madame Sans Gene"), Majora ("Damy i hu-zary"), Chlestakowa ("Rewizor") i tyt. w "Sułkowskim". Od 1 IX do końca 1948 był aktorem T. Polskiego w Poznaniu, od 1 I do 31 VIII 1949 T. Polskiego w Szczecinie, gdzie pełnił też funkcje asystenta reżysera i prezesa filii ZASP-u. W sez. 1949/50 i 1950/51 grał w T. Wybrzeże w Gdańsku, od czerw­ca 1951 do końca sez. 1956/57 w krak. T. Dra­matycznych (od 1954 po podziale teatrów w zespole T. im. Słowackiego), w sez. 1957/58 w T. Pow­szechnym w Łodzi. W sez. 1958/59 i 1961-63 współpracował z Centralnym Zespołem Artyst. Woj­ska Pol., w sez. 1959/60 i 1960/61 był aktorem warsz. T. Ludowego, 1963/64 i 1964/65 T. Klasy­cznego, nast. do czasu przejścia na emeryturę (1 IX 1974), występował w T. im. Mickiewicza w Czę­stochowie.
Grał ponad dwieście ról o b. różnym charakterze. Po wojnie najciekawsze zagrał w Gdańsku: Petru-cchia ("Poskromienie złośnicy"), Petersa ("Niemcy"), tyt. w "Fantazym" i w Częstochowie: Nosa ("Wesele"), Poloniusza ("Hamlet"), Henryka VI ("Królewskie ło­wy"), Kraka ("Legenda"), Dyrektora teatru ("Dwa te­atry"), Króla Francji ("Wszystko dobre, co się dobrze kończy"), Don Diega ("Cyd"). Pisano o nim w "Wie­czorze": "Jest kontynuatorem najlepszych tradycji polskiego aktorstwa. Potrafi odczuć wszystko, co nowe, przekazać to, co nie uległo skostnieniu. Mó­wiono wielekroć o sile wyrazu, o osobowości i o umiejętności przeistaczania się Stanisława Malatyńskiego". Miał "prócz dobrych warunków postaci i głosu dobrą znajomość sztuki aktorskiej. Raczej po­wściągliwy i dyskretny w stosowaniu zewnętrznych środków ekspresji" (B. Butryńczuk). Rodzajem uko­ronowania jego pracy stała się postać Króla Francji: "Niezawodnym okazał się Stanisław Malatyński, który stworzył świetną kreację Króla Francji, a w końcowym fragmencie sztuki zaprezentował się wi­downi jako pater familiae trupy aktorskiej, za co zebrał dodatkowe oklaski" (S. Folfasiński).
Bibl.: Almanach 1976/77; Czachowska: Zapolska; Formanowicz; Kaszyński: Teatralia; Misiorny: Teatry Ziem Za­chodnich; Stokowa: Wyspiański; Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu (il.); T. w Bielsku-Białej 1945-80; Wilski: Szkolnictwo; Odra 1947 nr 11 (B. Butryńczuk); Wieczór 1971 nr 37; Życie Częst. 1971 nr 32 (S. Folfasiński); Życie Warsz. 1976 nr 273; Afisze i programy, IS PAN; Akta (tu fot.), ZASP; Akta (tu fot), T. im. Słowackiego Kraków.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN, MTWarszawa.
Nagrania: Rola - Red. Dok. Inf. PR.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994