Halina Jasnorzewska-Kaduszkiewicz
JASNORZEWSKA Halina, zamężna Kaduszkiewicz (25 VIII 1913 Burzanka na Ukrainie — 1 VIII 1997 Warszawa), aktorka. Była córką Jerzego J. i Wandy z domu Żandr; żoną dziennikarza Andrzeja Kaduszkiewicza; szwagierką poetki Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Ukończyła Gimn. Humanistyczne w Radomiu, a w 1936 Wydz. Sztuki Aktorskiej PIST-u w Warszawie. W sprawozdaniu z popisu dyplomowego H. Liński pisał; „inteligentną artystką będzie Jasnorzewska, grająca z wnikliwym skupieniem. Była znacznie lepsza w Fantazym niż w Pigmalionie, ale i tu nie nadała dość siły Dianie. Lecz to była raczej wina tremy”. W sez. 1936/37 i 1937/38 była zaangażowana w T. Miejskim w Sosnowcu, gdzie wg miejscowej prasy, zagrała kilka udanych ról, m.in. „dobrze podpatrzoną postać z grona pedagogicznego, dr Annę w „Maturze”, Helę w "Małżeństwie”, w farsie Woźny i minister okazała się „jak zwykle wdzięczna” („Kurier Zachodni”). W sez. 1938/39 występowała w T. Miejskim im. Orzeszkowej w Grodnie, brała udział w występach zespołu (wtedy pn. Objazdowy T. Samorządów Woj. Białostockiego) w Białymstoku, Zambrowie, Ostrołęce, Łomży, Suwałkach, Augustowie; grała m.in.: Bertę (Świerszcz za kominem), Annę (Dziewczyna z lasu). Po wybuchu II wojny świat, znalazła się w Wilnie. W 1939-41 była tu w zespole T. Miejskiego na Pohulance, od 1940 pn. Państw. Polski T. Dramatyczny; zagrała: Hanię (Głupi Jakub), Franciszkę (Szczęśliwe dni), Alicję (Cieszmy się życiem), Med (Żeglarz), Ninon (Papa Nicołuzos), Wandę (W małym domku), Sanitariuszkę (Sława), Liii (Daleka droga). Po zajęciu miasta przez Niemców, przedostała się do Warszawy; nie występowała. Na scenę wróciła tu dopiero po wojnie. W sez. 1945/46-1948/49 była aktorką Miejskich T. Dramatycznych, uznanie przyniosły jej role. Sabel (Dzień bez kłamstwa, 1946), Lizelotty (Dwa teatry, 1947) oraz Blanki (Szczygli zaułek, 1949), wg A.M. Swinarskiego, „w jej interpretacji doskonałej”. Ponownie tez zagrała Bertę (1947), pisano, że: „jest to wielki talent aktorski, całkowicie uformowany o dużych możliwościach i niepospolitej sile ekspresji. Starannie opracowaną rolę przepoiła prawdą wewnętrzną, wzruszała głęboko (T. Syga); „W każdym szczególe widać było przygotowanie i wysiłek artystki. Na specjalne podkreślenie zasługuje gra rąk, które zastępują wzroku” (A. Grodzicki); o „pięknej grze rąk , „bardzo cennym wkładem do tej roli" pisał również T. Breza, wg którego była też „wyborna jako Córka (Korzenie sięgają głęboko, 1948).
W sez. 1949/50 należała do zespołu T. Młodych, w 1950/51-1956/57 T. Domu Wojska Pol. A od 1957/58 do końca 1981 T. Dramatycznego. Nie powtórzyła już sukcesów z pierwszych, powojennych lat. Grała najczęściej w drugiej obsadzie, ale kiedy wystąpiła na prem. Alkada z Zalamei (1954), Grodzicki chwalił ją za „bardzo dobrą sylwetkę Ines”. Grała różnorodne role, takie jak: Liza ( Wassa Żeleznowa,1953), Oksana( Zagłada eskadry,1953), Marysia(Wesele,1955), Fruzia(Damy i huzary,1957), Julia(Romulus Wielki,1959), Arina Pantelejmowna(Ożenek,1961), Violetta(Zjazd rodzinny, 1963), Baronowa (Anabaptyści, 1967), Królowa Bona (Kroniki królewskie, 1968), Księżna Gospdyni(Operetka, 1980). Pełniła niekiedy funkcję asystentka reżysera. Brała udział w spektaklach Teatru TV, np. jako siostra Juana (Yerma, 1968). Od 1 I 1982 była na emeryturze; 1 IX 1996 obchodziła 60-lecie debiutu.
Bibl.: Almanach 1996/97; Breza: Notatnik s. 495, 524; Csato: Interpretacje; Dąbrowski: Na deskach t. 1; Hernik Spalińska: Życie teatr.(il.); J. Siedlecka: Wypominki, Warszawa 1996 s. 39-58 (il.); T. Dramatyczny m.st Warszawy 1955-58 (il.); T. Dramatyczny w Warszawie (il.); Wilski: Szkolnictwo; Żywot: Dwadzieścia sezonów (rec. Z Kur. Zach.); Comoedia 1939 nr 3; Gaz. Lud. 1948 (8 I; T. Syga); Gaz. Wyb. 1997 nr 182, 184, 191 (il.); Kur. Codz. 1948 (8 I; A. Grodzicki); Na szerokim świecie 1936 nr 27 (H. Liński); Odrodzenie 1949 nr 21 (A.M. Swinarski; il.); Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 215, 228, 257-261, 1980 z 3-4 s. 457, 1986 z. 2-3 s. 354-357, 1995 z. 1-2 s. 63, 1997 z. 1-4 s. 101, 587, 610, 614, 619; Scena i Widownia Warsz. 1948 nr 5 s. 43 (il ); Teatr l997 nr.9; Życie Warsz. 1954 nr 203 (A. Grodzicki); Akta (fot.), ZASP; Programy, IS PAN; Rymkiewicz: T. Powszechny; Almanach 1944-59.
Ikon.: L. Jeśmanowicz: J. Jako Alicja (Cieszmy się życiem), karyk. w grupie, rys., oł., kredka, piórko, ok. 1941 i jako Med (Żeglarz), karyk., rys., kredka — IS PAN; J. Żebrowski: J. jako Ines (Alkad z Zalamei), karyk., rys., repr. Express Wiecz. 1954 nr 199 i J. jako Pani Capulet (Romeo i Julia), karyk., rys, repr. Express Wiecz. 1956 nr 270; Fot. — IS PAN, IT Warszawa, NAC.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910 – 2000, t. III. Wydawca: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Warszawa 2017
