Osoby

WĘGRZYN Maksymilian Hipolit (5 X 1867 Warsza­wa - ok. 29 VI 1916 Moskwa), aktor, reżyser. Był synem dozorcy Walentego W. i Karoliny z Beslerów, bratem -> Józefa W., mężem -> Faustyny Krysińskiej, ojcem scenografa Stanisława W. Uczył się u A. Trapszy i w jego zespole debiutował w lecie 1887 w warsz. t. ogr. Promenada. W sez. 1887/88 grał w t. krak. drobne role, jak np. Piekłosz ("Twardowski na Krze­mionkach"). W 1888 występował w zespole L. Dobrzań­skiego i J. Reckiego, m.in. w warsz. t. ogr. Alhambra i w Radomiu, potem w warsz. t. ogr. Alhambra (1889) i Promenada (1891) oraz w zespołach K. Kremskiego w Łowiczu (1891) i Cz. Janowskiego w Łodzi (1892-93). 13 XI 1892 debiutował w WTR w roli De Santosa ("Uriel Akosta"), ale nie zaangażowano go. W 1893 został wydalony przez policję z zaboru ros., wyjechał do Galicji i od jesieni 1893 do 1900 występował w T. Miejskim w Krakowie. 5 I 1898 ożenił się w Krakowie z aktorką Faustyną Krysińską. W 1900-06 należał do zespołu T. Miejskiego we Lwowie, był tam też sekretarzem i jednym z reżyserów. Z zespołem lwow. występował w 1905 w Kijowie. Po zakończeniu dy­rekcji T. Pawlikowskiego wrócił do T. Miejskiego w Krakowie i grał tam do 1912. Od czerwca do sierpnia 1907 występował gościnnie w T. Małym w Warszawie, w 1908 starał się o dyrekcję t. pozn., ale jej nie otrzymał. W 1912 został zaangażowany przez A. Szyfmana do nowo powstałego T. Polskiego w Warszawie, brał udział w jesiennym tournee po Rosji, a od stycznia 1913 do jesieni 1914 był aktorem i reżyserem tego teatru. Potem zorganizował w Warszawie T. Komedia, który działał od 27 III 1915 do 16 V tego roku (odby­wały się tam przedstawienia kabaretu Żywa Mucha oraz wystawiano jednoaktówki i wodewile). W lecie 1915 W. został odcięty przez front od Warszawy i zaangażował się do T. Polskiego w Kijowie, ale wkrótce choroba zmusiła go do zaprzestania występów. Wyjechał na operację do Moskwy i tam zmarł. Wysoki o pociągłej twarzy, długim nosie i dużych przenikliwych oczach, miał głos przydatny do naj­subtelniejszych modulacji. Grywał głównie role cha­rakterystyczne zarówno w dramacie, jak i w komedii; wybitniejsze: Hrabia Respekt ("Fantazy"), Gubernator ("Konfederaci barscy"), Boruta ("Zaczarowane koło"), Schellhorn ("Maskarada" L. Fuldy), Wiarus ("Warsza­wianka"), Piepieł ("Na dnie"), Doolittle ("Pigmalion"), Miechodmuch ("Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale"), Cze­piec ("Wesele"), Horodniczy ("Rewizor"). Występował też niekiedy w operetkach, np. jako Falke ("Zemsta nie­toperza"). Ceniony był jako doświadczony reżyser. Ważniejsze reżyserowane przez niego przedstawienia to m.in. "Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale", "Lekarz mimo woli", "Grzegorz Dandin", "Balladyna". Był jednym z organizatorów i pierwszym prezesem powstałego w 1910 Związku Artystów i Artystek Teatrów Polskich w Galicji.
Bibl.: Almanach, Lwów 1911 (il.); K. Biernacki: Józef Węg­rzyn, Kraków 1969; Czempiński: Teatry w Warszawie s. 93 (il.); Grzymała-Siedlecki: Pawlikowski (il.); Lorentowicz: T. Polski; Owerłło; Pajączkowski: Teatr lwow. (il.); Sempoliński: Wielcy artyści; EMTA 1892 nr 477; Kur. warsz. 1916 nr 201; Tyg. ilustr. 1916 nr 31 (il.); Afisze, IS PAN; Straus: Repertuar 1914-15; S. Węgrzyn: Autobiografia, rkps, IS PAN.
Ikon.: T. Waśkowski: W. jako Boruta (Zaczarowane koło), akw., ok. 1911 - MHKraków; A. Głowiński: Portret, rzeźba, repr. Tyg. ilustr. 1914 nr 21; H. Barwiński: Portret, karyk. rys., ok. 1908 - HKraków; Fot. pryw. i w rolach - Arch. m. Krakowa i woj. krak., IS PAN, MHKraków, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973