Halina Arnd-Leska
LESKA Halina Izabela, właśc. Helena Izabela Landy, zamężna Arnd, także Leska-Arnd (13 VIII 1890 Warszawa - 11 I 1969 Warszawa), śpiewaczka. Była córką Maksymiliana Landy'ego i Berty z Beilerów, żoną Zbigniewa Arnda, inżyniera konstruktora (ślub 20 IV 1918). Uczyła się śpiewu u K. Pietraszewskiej, potem była uczennicą klasy wokalnej A. Myszugi w WTM (1909-11). W 1911-13 kształciła głos w Paryżu u Kritikosa, w 1913-14 - w Berlinie w szkole śpiewu i gry operowej G. Bellincioni. Na scenie opery warsz. wystąpiła po raz pierwszy 28 XII 1914, wykonując partię mezzosopranową w oratorium "Stabat Mater" G. Rossiniego. Przyjęła wtedy pseud. Leska. Po występie 20 I 1915 w partii Amneris ("Aida") A. Poliński napisał: "w pani Leskiej spoczywa materiał na gwiazdę sceniczną: posiada głos czarujący samą tylko niezwykłą szlachetnością brzmienia, giętki, podatny do wszelkich modulacji i zmian barwy"; "dodać trzeba, że pani Leska ujawniła też zdolności aktorskie, dużą muzykalność i w ogóle talent" (cyt. za J. Prosnakiem). Od 1918 używała także podwójnego nazwiska Leska-Arnd. Na scenie warsz. została do 1938 należąc do grona najwybitniejszych artystek operowych. Wykonywała partie popisowe dla jej rodzaju głosu, który urzekał ciemnym, pięknym brzmieniem i płynnością w prowadzeniu. Śpiewała m.in. Dalilę ("Samson i Dalila"), Orfeusza ("Orfeusz i Eurydyka"), Jasia ("Jaś i Małgosia"), Brangenę ("Tristan i Izolda"), Frykę ("Walkiria"), Herodiadę ("Salome"), Laurę ("Gioconda"), Lais ("Eros i Psyche") i wiele innych, także drugoplanowych. Doskonałą jej rolą była Maryna Mniszchówna ("Borys Godunow"); od prem. 3 VII 1926 śpiewała ją czterdzieści pięć razy. Grze scenicznej L. przyznawano duże walory, cechowały ją umiar i powściągliwość, a zarazem różnorodność środków wyrazu. Jako Oktawian ("Kawaler srebrnej róży") czy Niklas ("Opowieści Hoffmana") zdradzała zacięcie komediowe, potrafiła zarówno dać rys głębokiego dramatyzmu np. w Azucenie ("Trubadur"), jak i stworzyć charakterystyczną postać Starej Hrabiny ("Dama pikowa"). Była pełną temperamentu Carmen, przejmującą liryzmem Olgą ("Eugeniusz Oniegin") i Suzuki ("Madame Butterfly"). Umiała być doskonałą partnerką scen. i muzyczną. Uważano ją za najlepszy mezzosopran dla oratoryjnego kwartetu solistów, śpiewała m.in. w IX Symfonii L. Beethovena podczas koncertów w Warszawie i Łodzi (marzec-maj 1927), wchodziła w skład tercetu solistów w pierwszym w Warszawie wykonaniu "Stabat Mater" K. Szymanowskiego (1929), znakomicie wykonywała pieśni niem. mistrzów (G. Mahlera, M. Regera, R. Schumanna) a także S. Rachmaninowa i kompozytorów franc., jej audycje radiowe (od 1925 do wybuchu wojny) miały transmisje ogólnopol. i międzynarodowe. Poza Warszawą występowała m.in. w 1920 w pozn. T. Wielkim jako Paulina ("Dama pikowa") i Suzuki ("Madame Butterfly"), w 1921 i 1936 w Krakowie z zespołem artystów opery warsz., 1923 w Płocku i Brześciu, a w 1929 w Rzeszowie, w 1927 i 1930 w przedstawieniach Łódz. Tow. Operetkowego; ponadto na koncertach, np. w 1928 we Lwowie. W 1936 z inicjatywy Min. Spraw Zagranicznych dała recital pieśni w Bernie, w 1937 - w Ankarze. Z chwilą wybuchu wojny we wrześniu 1939 opuściła Polskę i przez Rumunię dotarła do Paryża, gdzie śpiewała w radiu franc. i w t. Żołnierza (np. w "Szopce", 1940), a także na terenie Francji (np. w Wersalu, Lilie, Angers), na koncertach w obozach pol. żołnierzy i skupiskach górników. Następnie do 1941 przebywała w schronisku pol. w Aix-les-Bains, utworzyła tam chór poi., występowała w Chamberry (Sabaudia). W 1941 opuściła Francję, opłynęła na statku Afrykę i na pięć lat osiedliła się w Turcji. Śpiewała w radiu w Ankarze, w 1944 w t. Halkevi dała wielki recital pieśni polskich. Po pobycie w Bejrucie (wrzesień 1946-luty 1947) mieszkała w Brazylii (marzec 1947-maj 1957), w Sao Paulo występowała w radiu, udzielała lekcji śpiewu. W lipcu 1957 wróciła do Warszawy; 24 I 1960 obchodziła tu czterdziestolecie pracy artystycznej.
Bibl.: Almanach 1968/69; Czempiński: Teatry w Warszawie s. 119; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Korolewicz-Waydowa; Łoza: Czy wiesz; Pleśniarowicz: Kartki z dziejów; Prosnak: T. Wielki; Świtała; Wosiek: Teatry objazdowe; Kur. Warsz. 1918 nr 246, 255, 296, 297, 1919 nr 15, 1924 nr 21, 1925 nr 339, 353, 1926 nr 45, 55, 63, 1927 nr 154, 182, 1928 nr 28, 67, 1929 nr 5, 40, 67, 124, 180, 1930 nr 259, 268, 1931 nr 42, 76, 116-119, 1933 nr 332, 1938 nr 259; Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 16; Prz. Teatr, i Kinematogr. 1921 nr 33; Ruch Muz. 1966 nr 18 (J. Macierakowski; il.), 1969 nr 20 (T. Kański; il.); Świat 1915 nr 7 (il.), 1917 nr 36 (il.); Teatr 1969 nr 7; Życie Warsz. 1969 nr 12; Afisze i programy, IS PAN; Akta (tu fot), ZASP.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech., MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
