Józefa Winiarska
WINIARSKA Józefa Antonina, właśc. J.A. Kutschera, z domu Schirl, pseud. Różycka (13 IV 1857 - 1 IV 1927 Warszawa), aktorka. Była córką Edwarda Schirla i Teresy z Wyrobków, żoną -> Leonarda W. (właśc. nazwisko Kutschera). W 1876-77 występowała prawdopodobnie w t. pozn. pod pseud. Różycka. Z zespołem tego t. grała też w warsz. t. ogr. Tivoli (1876) i Belle Vue (1877). W 1878-80 występowała w zespole J. Puchniewskiego, m.in. w Piotrkowie, Lublinie i warsz. t. ogr. Alhambra, w lecie 1880 w warsz. t. ogr. Eldorado. Od 15 X 1881 do 1894 należała stale do zespołu t. krak. i brała udział w jego letnich wyjazdach. 21 VI 1883 wyszła za aktora Leonarda W. (właśc. nazwisko Kutschera) i odtąd używała stale przyjętego od męża pseud. Winiarska. W sez. 1894/95 występowała u I. Józefowicza w Lublinie, w lecie 1895 w warsz. t. ogr. Nowości, w 1895-98 w zespole F. Felińskiego, m.in. w Lublinie, Radomiu i Płocku (w lecie 1896 grała też w warsz. t. ogr. Wodewil u L. Dobrzańskiego i Z. Przybylskiego), w 1898-99 w t. łódz., w lecie 1900 w warsz. t. ogr. Wodewil, od jesieni 1900 prawdopodobnie do 1905 w warsz. T. Ludowym, w 1906 w warsz. t. Renaissance, w sez. 1906/07 u Cz. Wiśniewskiego w Kaliszu, wiosną 1907 w objazdowym zespole S. Knake-Zawadzkiego, w końcu 1907 u J. Zielińskiego w Kaliszu, w 1908 u B. Bolesławskiego w Lublinie, w 1909 w warsz. T. Współczesnym na Dynasach, następnie w zespole M. Przybyłko-Potockiej w Częstochowie, w 1910/11 nadal we Włocławku. W 1912 została zaangażowana przez A. Szyfmana i wzięła udział w jesiennym tournee jego zespołu po Rosji, a od początku 1913 do 1924 występowała stale w warsz. T. Polskim (od 1918 także w T. Małym).
S. Koźmian pisał, że ,,dobra w postaciach szorstkich, w typach niższego rzędu, niezrównana jako przekupka w "Kościuszce" Anczyca, jest staranną i dobrze dopełnia zastępstw charakterystycznych", zarzucał jej tylko, że "śmieje się z tego, co mówi na scenie, jeszcze przed publicznością". Także w późniejszym okresie była określana przez J. Czempińskiego jako "jedna z najzdolniejszych artystek charakterystycznych". Grała takie role jak: Pani de Boines ("Świat nudów"), Brandyska ("Kościuszko pod Racławicami"), Olejarkowa ("Kaśka Kariatyda"), Dyndalska ("Damy i huzary"), Szarucka ("Majster i czeladnik"), Millerowa ("Intryga i miłość"), Ciuciumkiewiczowa ("Dom otwarty"), Eulalia ("Marcowy kawaler"), Wontorska ("Nowe Ateny"), Matka ("Balladyna"). W 1920 występowała w roli Niani w filmie "Córka pani X".
Bibl.: Czempiński: Teatry w Warszawie s. 233 (il.); Got: Teatr Koźmiana; Koźmian: Teatr; Lorentowicz: T. Polski; Rocz. artyst.-lit., Łódź 1899 s. 28; Kur. warsz. 1927 nr 240.
Ikon.: S. Fabijański: Portret (tbl. Grupa artystek teatru krakowskiego), rys., 1893 - MTWarszawa; Fot. pryw. i w rolach - Arch. m. Krakowa i woj. krak., IS PAN, MHKraków, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
