Izabella Kalitowicz
KALITOWICZ Izabela (20 VIII 1882 Mińsk Litewski - 2 V 1969 Lailly en Val we Francji), aktorka. Była córką inżyniera kolejowego, matką artysty malarza Michała K., używającego pseud. Michel Kali. Gimnazjum ukończyła w Moskwie i tam rozpoczęła studia w szkole aktorskiej przy T. Artystycznym, nast. została zaangażowana do prowadzonego przez W. Meyerholda Studia. W 1905 przyjechała do Polski i w 1906 rozpoczęła występy w T. Polskim w Łodzi. W lecie 1906 przeniosła się z zespołem M. Gawalewicza do Warszawy i do 1908 grała w T. Małym w Filharmonii, m.in. takie role, jak: Hanka ("Chłopi"), Nina ("Czajka"), Anna ("Samotni"), Oliwia ("Wieczór Trzech Króli"), Magda ("Gniazdo rodzinne"). Na sez. 1908/09 została zaangażowana do WTR, grała m.in. Ewę ("Śnieg"), Jewdochę ("Sędziowie"). Następnie na kilka lat porzuciła scenę. W 1913 występowała w Płocku. Lata I wojny świat. spędziła w Rosji, angażując się tam do pol. zespołów w Moskwie i Piotrogrodzie, a w 1919 do Młodego T. Polskiego w Kijowie. W 1920 występowała na koncertach w Warszawie, w 1921 z zespołem pn. Artyści Warszawscy w Kaliszu, w sez. 1921/22 w T. Polskim i T. Powszechnym w Wilnie i grała tu np. Jeanne ("Alzacja"), Idalię ("Wierna kochanka"), Podstolinę ("Zemsta"), Panią Rollison ("Dziady"). W 1922-24 należała do zespołu T. Polskiego w Katowicach, w lecie i grudniu 1924 do zespołu objazdowego K. Adwentowicza, w sez. 1924/25 występowała w T. Popularnym w Łodzi, latem 1925 w zespole objazdowym K. Junoszy-Stępowskiego, w 1926 grała Matkę ("Balladyna") w T. Rybałt pod kier. S. Wysockiej, w sez. 1926/27 była w warsz. T. Odrodzonym, w 1928 brała udział w przedstawieniu "Golema" przygotowanym w Warszawie przez A. Marka oraz A. Pronaszkę i S. Syrkusa, występowała w zespole objazdowym M. Kamińskiej, m.in. w Kaliszu, w 1929-32 w warsz. T. Domu Żołnierza, w 1930 w objeździe pod kier. I. Solskiej (sierpień, Sopot), w 1932 prawdopodobnie w T. na Kredytowej, w 1932-33 w T. Studio im. Żeromskiego, w 1933 w objeździe pod kier. I. Solskiej grała m.in. Marię Łanową ("Dom kobiet"), w 1934-35 w T. Comoedia, w sez. 1936/37 w Stołecznym T. Powszechnym. Okres II wojny świat. spędziła w Warszawie. Na sez. 1945/46 zaangażowała się do T. Ziemi Rzeszowskiej w Rzeszowie. Następnie wyjechała na stałe do Francji. Obdarzona była b. dobrymi warunkami zewnętrznymi, postawna, o regularnych rysach; jak pisał T. Byrski: "Kobieta bardzo kulturalna, inteligentna i dobra aktorka. Imponowała odwagą społeczną". W pierwszym okresie kariery artyst. należała do wyróżniających się aktorek i często grała role pierwszoplanowe, najczęściej w repertuarze współcz., później (od poł. l. dwudziestych) nie była związana dłużej z żadnym stałym zespołem, występowała najczęściej na scenach drugorzędnych i prowincjonalnych oraz w zespołach objazdowych.
Bibl.: Byrski: Teatr-radio s. 79, 80, 86; Ciesielski: Teatr pol. w Gdańsku; Lorentowicz: Dwadzieścia lat t. 3; Kaszyński: Teatralia; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Nawrat: Repertuar; I. Schiller: Stanisławski; Stokowa: Wyspiański; Kur. Warsz. 1906 nr 129, 178, 297, 1908 nr 114, 1924 nr 303, 1927 nr 201, 1929 nr 395, 1939 nr 245; Pam. Teatr. 1972 z. 3-4 s. 391, 392, 395; Scena i Szt. 1908 nr 9 (U.), 1909 nr 37; Programy, IS PAN; List syna K. z 5 IX 1956, Materiały Słownika biograficznego teatru polskiego, IS PAN.
Ikon.: M. Kali (Kalitowicz): Portret, rys., 1954 - własność autora Paryż, repr. fot. IS PAN; Fot. - IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
