Ludwika Jaworzyńska
JAWORZYŃSKA Ludwika, z Filipków, także L. Jaworzyńska-Filipek, L. Filipek-Jaworzyńska 15 VIII 1884 Kraków - 2 II 1976 Kraków), śpiewaczka. Była córką Jakuba i Józefy Filipków, żoną Józefa Jaworzyńskiego. W 1906-10 występowała w T. Miejskim w Krakowie, kształcąc jednocześnie głos u M. Horbowskiego (1906-08) w Konserwatorium Tow. Muzycznego. Studia wokalne kon-tynuowała w Wiedniu. Od 1912 związana była z Krak. Tow. Operowym i 1916-32 występowała w jego przedstawieniach, najczęściej 1918-23, kiedy to śpiewała w kilkunastu operach. Miała scen. temperament, była muzykalna, wykonywała sopranowe partie liryczne, dram. i komiczne. Śpiewała m.in. partie Halki i Zofii ("Halka"), Santuzzy ("Rycerskość wieśniacza"), Wdowy ("Dola"), Czarownicy ("Jaś i Małgosia"), tyt. w "Tosce", Racheli ("Żydówka"), Myrtocle ("Zamarłe oczy"), Cześnikowej ("Straszny dwór"), Marzenki ("Sprzedana narzeczona"), Marty ("Niziny"), Giulietty ("Opowieści Hoffmanna"), Donny Anny ("Don Juan"). Odtwarzała także role drugoplanowe. Latem 1925 występowała w Krakowie z grupą pn. Artyści Opery Warszawskiej. W sez. 1925/26 była solistką zespołu operowego T. Polskiego w Katowicach, a w nast. sez. występowała tam gościnnie. Niekiedy śpiewała gościnnie także w innych miastach (np. Poznań 1921, partia tyt. w "Halce"). Partię Halki śpiewała w uroczystym przedstawieniu (10 IX 1931) wznawiającym działalność krak. sceny operowej. Dla tej sceny przygotowała także partię Jagusi ("Pomsta Jontkowa", 1932), dawała koncerty z Tow. Śpiewaczym "Echo" i Chórem Akademickim Uniw. Jagiellońskiego. Występowała także na różnych koncertach okolicznościowych, np. 15 V 1912 śpiewała w T. Nowości na rzecz Tow. Kolonii Wakacyjnych dla uczniów szkół średnich; 12 IV 1913 na dochód dla Stow. Nauczycielek; 8 III 1914 w sali kina "Uciecha" na poranku kompozytorskim B. Wallek-Walewskiego i M. Rudnickiego; 1 IV 1920 na koncercie Tow. Oratoryjnego, wykonując partię solową w oratorium K. Garbusińskiego "Siedem słów Chrystusa na Krzyżu"; 28 V 1922 na koncercie zorganizowanym przez Koło Polonistów Uniw. Jagiell. z okazji setnej rocznicy wydania pierwszego tomu wierszy A. Mickiewicza; 12 V 1927 w sali Starego T. na koncercie Beethovenowskim; 13 IV 1930 śpiewała partię sopranową w pierwszym krak. wykonaniu "Stabat Mater" K. Szymanowskiego, a w 1931 w oratorium J.F. Haendla "Samson". Od 1926 współpracowała z krak. rozgłośnią PR. Należała do śpiewaczek cenionych w artyst. środowisku Krakowa
Bibl: Almanach 1975/76; Kaczyński: Dzieje "Halki"; Kraków muz. 1918-39 (il.); Reiss: Almanach muz. Krakowa; Sobański: Teatr Poi. na Śląsku; Świtała; J. Życzkowski: Gaudeamus igitur, Kraków 1977; Tyg. Powsz. 1976 nr 13; Afisze, IS PAN; Akt zgonu nr 231/1976, USC Kraków-Śródmieście; Korespondencja L. Jaworzyńskiej, MHKraków.
Ikon.: A.Wallek-Walewska: Portret, brąz, ok. 1930 - MHKraków.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.Ii, PWN Warszawa 1994
