Romana Andrzejewska
ANDRZEJEWSKA Romana, Roma, Irena, z Józefowskich, początkowo Irena Wysocka, także R. Wysocka, R. Prus-Wysocka (8 VIII 1892 Poznań - 9 XII 1975 Skolimów k. Warszawy), aktorka. Była córką rzemieślnika Michała Józefowskiego i Katarzyny z Korytowskich, żoną Józefa Andrzejewskiego (zob. t. 1). Uczyła się w lic. żeńskim w Poznaniu, a na scenę przygotowali ją aktorzy miejscowego teatru S. Szatkowski i F. Ryll. Debiutowała jako Irena Wysocka 30 X 1915 w roli Marii ("Żabusia") w T. Polskim w Poznaniu i pozostała na tej scenie do lipca 1918; grała m.in. Margrabinę ("Odrodzenie"). W Poznaniu poślubiła 3 XI 1916 aktora Józefa Andrzejewskiego, ale jako Roma Andrzejewska zaczęła występować dopiero od maja 1918. Od sierpnia 1918 należała, wraz z mężem, do zespołu pod dyr. L. Dybizbańskiego, z którym występowała m.in. w Sopocie oraz w objazdach po Pomorzu i Wielkopolsce. W listopadzie 1918 znowu jako Irena Wysocka grała w t. pozn. Marię ("W małym domku"). W pierwszej poł. 1920 była w T. Miejskim w Bydgoszczy. Od 1920 występowała gł. w zespołach pod kier. męża: 1920-22 w objazdach po prowincji, w sez. 1922/23 w T. Miejskim w Grudziądzu (tu jako Romana Prus-Wysocka), w 1923 w T. Popularnym w Lesznie Wielkopolskim, nast. znowu w jego zespole objazdowym. W maju 1926 została zaangażowana do T. Miejskiego w Bydgoszczy i grała tu przez siedem lat do końca sez. 1932/33; z teatrem tym występowała gościnnie w październiku 1930 w Gdańsku. W sierpniu 1933 z aktorami t. pozn. występowała w Płocku. W 1933 wróciła do Poznania, gdzie grała pocz. w T. Nowym, a od sez. 1934/35 do 1939 w T. Polskim. Po wybuchu II wojny świat, została wysiedlona przez Niemców z Poznania i do 1945 mieszkała w Ostrowcu Świętokrzyskim. W 1945 powróciła do Poznania i występowała na scenach T. Polskiego i Nowego do 1963 (z wyjątkiem sez. 1947/48, kiedy grała w T. Miejskim w Gnieźnie). Od ok. 1950 w t. pozn. pełniła także funkcję suflerki. Jubileusz czterdziestopięciolecia pracy artyst. obchodziła 24 V 1960 w T. Polskim w Poznaniu. Na emeryturę przeszła w 1963, a od 1966 zamieszkała w Schronisku Artystów Weteranów Scen Pol. w Skolimowie.
Grała role różnorodne. Stosunkowo szybko (już w pierwszym okresie pozn.) przeszła od amantek do charakterystycznych. Jej role to m.in.: Halszka ("Halszka z Ostroga"), Maryla ("Dziady"), Mańka ("Pan Damazy"), Hanka i Tadrachowa ("Moralność pani Dulskiej"), Aniela i Dyndalska ("Damy i huzary"), Pułkownikowa ("Panna mężatka"), Salome ("Judasz z Kariothu"), Janowa ("Przechodzień"), Szambelanowa ("Pan Jowialski"), Anna Kennedy ("Maria Stuart" F. Schillera); w operetce: Hrabina Biberstein ("Taniec szczęścia").
Bibl.: Almanach 1975/76; Formanowicz; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 400, 402, 403, 445; Afisze, Uniw. w Poznaniu; Afisze i programy, IS PAN; Akta
(tu fot.), ZASP; Maciejewska: Teatr w Poznaniu.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech., Bibl. Nar., ZASP.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t. II, PWN Warszawa 1994
