Alina Gryficz-Mielewska
GRYFICZ-MIELEWSKA Alina, z Jaxa-Dębickich, pseud. A.Gryficz, l°v. Mielewska, 2°v. Grohman (22 IV 1887 Miedzeszyn k. Warszawy - 24 IV 1946 Łódź), aktorka. Była córką Eugeniusza Dębickiego i Wandy z Baczyńskich, żoną -> Andrzeja Mielewskiego. Pochodziła z rodziny ziemiańskiej. Po ukończeniu pensji sióstr Wizytek w Warszawie zerwała z rodziną i przygotowywała się do zawodu aktorskiego pod kier. J. Śliwickiego. Debiutowała (pod pseud. Gryficz) 17 IX 1908 w t. łódz. w roli Maryny ("Wesele"). Grała tu następnie pod dyr. A. Zelwerowicza przez dwa sezony. W czerwcu 1909 występowała w T. Małym w Warszawie w roli Infantki ("Cyd"). W 1910-13 występowała w łódz. T. Popularnym pod dyr. A. Mielewskiego. Poślubiwszy go w tym okresie zaczęła używać na scenie także nazwiska Gryficz-Mielewska. W 1913-17 (do stycznia 1917) należała do zespołu T. im. Słowackiego w Krakowie. Potem przeniosła się do Warszawy i występowała najpierw w T. Nowoczesnym, a następnie w T. Letnim i krótko w T. Rozmaitości (w sez. 1919/20). W 1920 przeszła do zespołu T. Polskiego i T. Małego, gdzie grała przez dwa sezony (1920/21 i 1921/22). W tym okresie występowała też w kilku filmach niem. produkcji wytwórni UFA w Berlinie, m.in. w "Braciach Karamazow", "Tragedii mocnego człowieka" i "Madame de Trocadero". Grała też w pol. filmie "Lokaj" (1919). W 1922 wyszła za mąż za łódz. przemysłowca Leona Grohmana i opuściła scenę na zawsze.
W czasie krótkiej, ale błyskotliwej kariery odniosła wiele sukcesów, przede wszystkim w rolach amantek we współczesnym repertuarze komediowym. Krytycy chwalili jej "swobodę, naturalność i wdzięk", szczególną przydatność w komedii salonowej ze względu na "kobiecość, umiejętność prowadzenia dialogu, wytworność dykcji i gestu obok smaku w toaletach" oraz "rzadko spotykaną urodę" (A. Grzymała-Siedlecki). W repertuarze farsowym celowała w rolach uwodzicielek i kokietek. Ważniejsze role: Matylda Ricetti ("Cierpki owoc"), Monna ("Ósma żona Sinobrodego"), Mery ("Szał"), Amelia Tichard ("Oj, mężczyźni, mężczyźni"), Marta ("Król"), Natalia ("Gęsi i gąski"), Zuzanna Serignan ("Awantura"), Dora Dellenny ("Pierwsza sztuka Fanny"), Margrabina Prie ("Maria Leszczyńska"), Infantka ("Cyd"), Maryna ("Wesele"), Podlotek ("Wojna podczas pokoju").
Bibl.: Czempiński: Teatry pol. w Warszawie s. 175 (il.), 176; Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski (il.); Jewsiewicki: Materiały; Kaczorowska-Herman: T. Popularny (il.); Lipiec: Zelwerowicz i scena łódz.; Lorentowicz: T. Polski; Ilustr. Prz. teatr. 1921 nr 9 (il.); Afisze, IS PAN.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach. -IS PAN, MTWarszawa, MH Kraków.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
