Osoby

BILIŃSKI Zygmunt (17 XI 1918 Jaworzno k. Chrzanowa - 13 V 1974 Wrocław), śpiewak, re­żyser. Był synem kolejarza Władysława B. i Ka­roliny z Korków, mężem śpiewaczki Salomei B. ze Stefeckich. Ukończył lic. pedag. w Białej k. Bielska (maturę zdał po II wojnie świat.). W czasie okupacji niem. przebywał w Krakowie, w 1940-41 pracował jako robotnik w betoniarni, potem jako urzędnik na kolei. Równocześnie uczył się śpiewu u K. Urbanowicza. Od października 1944 do sty­cznia 1945 był recytatorem i śpiewakiem Krako­wskiego Polskiego T. Kukiełek pod kier. M. Mikuty. Od kwietnia do czerwca 1945 należał do Zrzeszenia Artystów Operowych pod kier. Urbanowicza i de­biutował 27 VI 1945 na scenie krak. Domu Żoł­nierza w partii Bartłomieja ("Verbum nobile"). Na­stępnie wyjechał do Wrocławia i w Operze Dolno­śląskiej śpiewał partie Fiorella i Oficera ("Cyrulik sewilski"). Na pocz. 1946 zaangażował się jako ar­tysta chóru i solista do T. Wielkiego w Poznaniu.
W kwietniu t.r. wrócił do Wrocławia i do końca życia był cenionym basem miejscowej opery. W 1951-55 i 1963-64 studiował śpiew solowy we wrocł. PWSM. Początkowo śpiewał tu niewielkie partie. Sukces przyniosła mu partia Podczaszyca ("Hrabina"), potem tyt. w "Don Pasquale" i Komandora ("Don Juan" Mozarta). Zaczął też reżyserować. Pod jego kier. (reżyseria zbiorowa) wystawiono 31 XII 1956 "Bastien i Bastienne", zaś właściwym i udanym debiutem reżyserskim B. była " Łucja z Lammermo­oru" (31 V 1957). W 1958-65 pełnił funkcje drugie­go reżysera Opery we Wrocławiu. Za twórcze i nieszablonowe uznano w jego reżyserii prem. oper: "Gioconda" (1958), "Halka" i "Straszny dwór" (1959), "Traviata" (1960), "Czterech gburów" (1961), "Cyrulik sewilski" (1962) oraz "Żydówka" (1963), która stała się wydarzeniem repertuarowym i artystycznym. W jego insc. w lipcu 1963 Opera wrocł., w ramach Festiwalu Moniuszkowskiego w Kudowie, wystawi­ła w półplenerowych warunkach "Halkę" i "Straszny dwór". W 1963 był na krótkim stażu w berlińskiej Komische Oper. Po powrocie do Wrocławia kolejno adaptował i reżyserował: "Marię" R. Statkowskiego (1965), "Starą baśń" (1969), "Pomstę Jontkową" (1970). Współpracował ze scenami muz. w innych miastach; wystawił m.in. "Noc w Wenecji" (Operetka Śląska w Gliwicach, 1965), "Martę" (T. Muzyczny w Krakowie, 1971). W 1966 przebywał na stypendium muz. w Jugosławii. Brał udział w koncertach estradowych na terenie całej Polski. Od 1963 współpracował z wrocł. PWSM. Reżyserował studenckie spektakle: "Potajemne małżeństwo", "Leśniczy w Puszczy Kozie­nickiej", "Flis" (przedstawienie pokazane w TV). Miał bas, dość duży, nośny, o specyficznej, nieco nosowej barwie. Pociągały go szczególnie role cha­rakterystyczne i komediowe, np. Falstaff ("Wesołe kumoszki z Windsoru"), Lunardo ("Czterech gburów"), Sparafucile ("Rigoletto"). W pracy reżyserskiej chara­kteryzowała go inteligencja i świetne wyczucie sce­ny, jednak dopiero 1 XII 1973 uzyskał uprawnie­nia reżysera widowisk muzycznych. Był prezesem wrocł. Oddziału SPATiF-u.
Bibl.: Almanach 1973/74; Jankowski, Misiorny; Lachowicz: Dwadzieścia lat; Opera Wrocł. 1945-70; Tyg. Powsz. 1974 nr 30; Akta (tu fot.), ZASP; Akta, Opera Wrocław.
Ikon.: Fot. - IS PAN, ZASP.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994