Osoby

HORECKA Irena Bronisława, z Honesów, zamęż­na Loevy, także Magdalena Troszczyńska (4 XI 1902 Warszawa - 24 I 1978 Warszawa), aktorka. Była córką Zygmunta Honesa i Emilii (wg S. Ło­zy) lub Magdaleny (wg ankiety SPATiF-u) z Rey-nelów. Nazwiska Magdalena Troszczyńska używała w czasie okupacji niemieckiej. Ukończyła szkołę średnią w Warszawie. W 1921 debiutowała w warsz. T. Dramatycznym i grała tu w sez. 1921/22. Potem należała do zespołu objazdowego (lato 1922), m.in. w Płocku i Brześciu, T. Miejskiego w Lub­linie (sez. 1922/23), T. Bagatela w Krakowie (w sez. 1923/24 grała m.in. Irmę w Jabłuszku, Beatę w Chimerach, Krysię w Hajduczku). Na sez. 1924/25 została zaangażowana do T. im. W. Bogusławskie­go w Warszawie, gdzie grała "delikatnie i patety­cznie" Hermionę (Opowieść zimowa) i Tinę (Kniaź Patiomkin); w lecie 1925 występowała w T. Szkar­łatna Maska. Od sez. 1925/26 do 1930/31 była aktorką w T. Miejskim w Łodzi. W lecie 1931 brała udział w objeździe pn. Rewia Artystów Scen Warszawskich (występy m.in. w Białymstoku). Do najwybitniejszych jej ról w tym okresie należały: tyt. w Mirli Efros i Balladynie, Percy (Percy Zwie-rzątkowskaja), Hipolita {Sen nocy letniej), Judyta (Ksiądz Marek), Matka (Niespodzianka). W sez. 1931/32 wróciła do Warszawy i w T. Ateneum grała Wiktorię (Bunt w domu poprawczym), w lecie 1932 występowała w kabarecie Banda, potem w T. Artystów i w kabarecie Femina, 1933 i 1934 T. Kameralnym. W 1935 i 1936 występowała go­ścinnie w Kaliszu, Lwowie i Poznaniu, w sez. 1936/37 ponownie w T. Miejskim w Łodzi (grała tyt. rolę w Elżbiecie królowej Anglii), w 1938 w warsz. T. Ateneum. W 1944 znalazła się w Lublinie; pocz. występowała w Zrzeszeniu Aktorskim (m.in. Księżniczka w Uciekła mi przepióreczka), potem do 1946 w T. Wojska Polskiego, także w Łodzi. Od 1946 do 1949 występowała w T. Kameralnym w Łodzi, (w sez. 1945/46 i 1947/48 także w T. Sy­rena). Od 1949 do końca życia grała w T. Współ­czesnym w Warszawie (w okresie połączonej dyr., I XI 1954 - do końca sez. 1956/57, także na scenie T. Narodowego). W sez. 1949/50 wystąpiła gościnnie w Opolu jako Jagna (Placówka). Do naj­wybitniejszych jej ról w okresie powojennym na­leżały: Gospodyni (Wesele, 1945), Amanda (Szklana menażeria, 1947), Akulina Iwanowna (Mieszczanie, 1951), Wdowa (Ich czworo, 1952), Pani Latter (Pen­sja pani Latter, 1954), Elżbieta (Maria Stuart F. Schillera, 1955), Phoebe (Music-hall, 1958), Bet-ty Dulfeet (Kariera Artura Ui, 1962), Marfa.'(Po­tęga ciemności, 1971). Jako Elżbieta była wg A. Grodzickiego "sztywna i oschła, jakby zastygła w swej odpychającej surowości. W jej ustach słowa brzmiały nieskazitelną czystością. Miały jakąś głu­chą monotonność odpowiadającą charakterowi tej postaci". O Pani Latter J. Kott pisał, że w roli tej H. "pokazała bardzo bogaty i bardzo świadomy warsztat realistyczny. Miała pewność gestu i rzad­kie wyczucie stylu epoki", a K. Beylin podkreślała jej "piękną i skupioną grę". O roli w Music-hallu L. Jabłonkówna napisała: "...zagrała z ogromnym pogłębieniem i szlachetnością środków wyrazu. Jej Phoebe jest w swoim prostactwie, histeryczności i alkoholizmie dziwnie świeża i pozbawiona try­wialności", "Uderza dyscyplina aktorska i umiejęt­ność dozowania napięć i akcentów emocjonalnych". Miała dobre warunki zewnętrzne - przystojna o pięknych, wyrazistych oczach i charakterystycznym lekko schrypniętym głosie. Występowała w filmach polskich. II. kolorowa 10.
Bibl.: Almanach 1977/78; Album artysty polskiego, War­szawa 1938; Fallek: Cztery sezony; Jego siła; Hist. filmu t. 2, 5; Kaszyński: Teatr łódź.; Krasiński: Teatr Jaracza; Łoza: Czy wiesz; T. przy ul. Cegielnianej; T. Współczesny w Warszawie (ii.); Express Wiecz. 1954 nr 143 (K. Beylin); Prz. Kult. 1954 nr 25 (J. Kott); Teatr 1958 nr 17 (L. Jab­łonkówna); Życie Warsz. 1955 nr 220 (A. Grodzicki); Akta (tu fot.), ZASP; Listy, MTWarszawa sygn. D. 529 III, D. 382 IV; Programy, IS PAN.
Ikon.: S.I.Witkiewicz: Portret, pastel, 1927 - MTWar­szawa; A. Perzyk: H. jako Mohyłowiczowa (Maman do wzięcia), rys., tusz - własność B. Perzykowej Warsza­wa; I Żebrowski: Dwa portrety, H. jako Mohyłowiczowa (Maman do wzięcia), rys., repr. Express Wiecz. 1957 nr II i H. jako Pani Webb (Nasze miasto), rys., repr. Express Wiecz. 1958 nr 87; Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN, MTWarszawa.
Film: 1933 - Prokurator Alicja Horn (f.), Wyrok życia (f.); 1966 - Szyfry (f.); 1968 - Kiedy miłość była zbrodnią - Rassenschande (f.); 1973 - Iluminacja (f.);
1974 - Stacja bezsenność (tv); Fragm. kronik i materiałów film. z 1962-67, Arch. WFD; Materiały - Archiwum TVWarszawa.
Nagrania: Role - Arch. Dok. Mech., Red. Dok. Inf. PR.