Autorzy

ZALEWSKI Kazimierz (5 XII 1849 Płock - 11 I 1919 Warszawa), dyr. teatru. Był synem Stanisława Z., ad­wokata, i Balbiny z Wołowskich. W 1865 rozpoczął studia w warsz. Szkole Głównej i w 1870 ukończył wy­dział prawny. Był jednym z bardziej znanych krytyków teatralnych. Od 1887 ogłaszał recenzje w "Kurierze Po­rannym", od 1889 w "Kurierze Warszawskim", potem także w innych pismach ("Tygodnik Ilustrowany", "Bluszcz", "Świat"), przez kilka lat sam redagował ty­godnik "Wiek". Od 14 IX 1907 został mianowany dyr. artyst. dramatu i komedii WTR, funkcje tę pełnił do końca sez. 1907/08 (dymisję otrzymał 14 VII 1908). Równocześnie od 3 I 1908 do końca jej istnienia (1915) prowadził szkołę aktorską w Warszawie p.n. Szkoła Aplikacyjna. Do wychowanków szkoły zaliczali się tak wybitni aktorzy jak: S. Broniszówna i A. Węgierko. Od 15 X 1909 do końca 1918 był dyr. T. Małego w War­szawie. Dyrekcja jego wg A. Grzymały-Siedleckiego była "niemalże fantastyczną mieszaniną dobrych po­mysłów i chaotycznej ich realizacji, zapału i bezrad­ności, tęgich reżyserskich uwag i jakiejś swoistej jowialszczyzny w ogólnych liniach pracy". W 1910 zor­ganizował przy T. Małym tzw. "Wolną scenę" (kiero­wał nią B. Gorczyński), na której wystawiano m.in. utwory F. Wedekinda, M. Maeterlincka, S. Przyby­szewskiego, A. Strindberga. W 1912 objął dyrekcję T. Zjednoczonego (przy ul. Bielańskiej) i reżyserię tej sce­ny nastawionej na repertuar popularny (m.in. "Gałganduch, czyli Trójka hultajska") powierzył K. Wroczyń­skiemu. Prowadzenie jeszcze jednego t. wiązało się jed­nak ze zbyt wielkimi kosztami i wkrótce został zam­knięty. 26 VII 1915 opuszczający Warszawę ówczesny prezes WTR W. Burman mianował Z. kierownikiem t. warsz., Z. jednak wkrótce zrzekł się tego stanowiska. Był dramatopisarzem. Debiutował w T. Rozmaitości komedią "Bez posagu" (1896). Do najpopularniejszych je­go utworów należały m.in.: "Przed ślubem", "Małżeństwo Apfel", "Oj, mężczyźni, mężczyźni", "Łotrzyca", "Nasi zięcio­wie". W 1888 ożenił się w Krakowie z Zofią Olszewską.
Bibl.: Album teatr. II s. 11 (il.) Czempiński: Teatry w Warsza­wie s. 16 (il.); Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; A. Grzy­mała-Siedlecki: Niepospolici ludzie w dniu swoim powszednim, Kraków 1961; Obraz literatury Seria IV t. 3; Owerłło; Rulikowski: Teatr warsz.; Sikorski: Szkoła Aplikacyjna; T. Sivert: Dramat mieszczański epoki pozytywizmu warszawskiego, Wrocław 1953; Wroczyński: Pól wieku s. 40^12, 152-159; Kur. warsz. 1919 nr 13, 15, 16, 17, 18; Scena i Sztuka 1908 nr 27, 28; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Ikon.: Z. Nirnstein: Portret, karytk. akw. - MTWarszawa; S. J. Kozłowski: Portret, karyk., akw., 1915 - MTWar­szawa; NN: Z., kukiełka, repr. Świat 1909 nr 52; S. Lentz: Portret, karyk., rys., repr. Świat 1908 nr 13; W. Krassowski: Transakcja teatralna (M. Gawalewicz i Z.), karyk., rys. repr. Świat 1909 nr 42; Fot. - IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973