Osoby

STROŃSKA Maria, właśc. M. Kuczabińska, zamężna Wasowska (22 I 1897 Lwów - 30 IV 1964 Warszawa), aktorka, dyr. teatru. Była córką Wincentego i Stanis­ławy Kuczabińskich. Używała stale pseud. Strońska. Ukończyła gimn. klasyczne, brała prywatne lekcje gry scenicznej. Początkowo występowała jako recytatorka: w 1915 w t. Bi-Ba-Bo w Łodzi i t. Komedia w Warsza­wie, w sez. 1915/16 w T. Nowoczesnym, w 1917/18 w t. Czarny Kot, w 1919 w t. Qui Pro Quo. Ceniono ją zwłaszcza jako wykonawczynię tekstów J. Tuwima. W sez. 1919/20 debiutowała jako aktorka w T. Polskim w Wilnie w roli Kropeczki ("Świerszcz za kominem"). 25 VII 1920 wyszła za dziennikarza Józefa Wasowskiego (właśc. nazwisko Wasserzug). W 1920 występowała w zespołach objazdowych, m.in. w Poznaniu, w 1921-22 w T. Miejskich w Łodzi, w 1923 w t. Wodewil w War­szawie, w 1924 w objazdowym zespole K. Adwentowi­cza, m.in. w Radomiu oraz Kielcach, w sez. 1924/25 w T. im. Bogusławskiego w Warszawie, w 1925 w t. Szkarłatna Maska, w 1925-27 w T. Narodowym. W 1924-27 wykładała w warsz. Szkole Dramatycznej. W 1927-29 grała w T. Polskim w Katowicach. W sez. 1929/30 kierowała t. Ateneum w Warszawie (w lecie 1930 zespół ten dawał przedstawienia w t. Bagatela). Starała się wg własnych słów stworzyć t. "bez szyldu politycznego, ale z wyraźnym obliczem społecznym", przeznaczony dla środowisk robotniczych. Za jej dyrek­cji wystawiano m.in. "Sprawę Jakubowskiego", "Hinkemanna", "Turandot". Po jednym sez. zrezygnowała z dy­rekcji z powodu trudności finansowych. Do 1932 wy­stępowała w zespołach objazdowych, potem z powodu choroby nie miała stałego engagement, tylko spora­dycznie grała w t. warsz., m.in. w T. Kameralnym (1934), t. Stara Banda (1935), T. Wielkim (1936), a także występowała jako recytatorka. W 1936-38 kierowała zespołem poezji, pieśni i tańca występującym w szko­łach i świetlicach robotniczych. Podczas II wojny świat. pracowała jako kelnerka. W 1946-54 występowała w T. Polskim w Warszawie, potem przeszła na emeryturę. W 1958 prowadziła jeszcze kursy deklamacji dla nauczy­cieli. Ważniejsze role: Maryla ("Dziady"), Salome ("Salo­me"), Amelia ("Mazepa"), Idalia ("Fantazy"), Infantka ("Cyd"), Rachel ("Wesele"), Matka ("Pasterka wśród wilków"); z okresu powojennego: Królowa Małgorzata ("Zakon krzyżowy"), Anna ("Na dnie"). Grała też w filmach m.in. w "Halce".
Bibl.: Almanach 1963/64; Krasiński: Teatr Jaracza; Sempo­liński: Wielcy artyści; Szczublewski: Artyści i urzędnicy; Express wiecz. 1964 nr 108; Stolica 1964 nr 22; Wiad. lit. 1929 nr 33 (il.); Życie Warsz. 1964 nr 107; Akta SPATiF; Programy, IS PAN; Wywiad z S., maszynopis, IS PAN.
Ikon.: R. Kramsztyk: Portret, olej - Muzeum Świętokrzyskie, Kielce; R. Kramsztyk: Portret, olej - MN Warszawa; Fot. w rolach - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973