Wilhelm Troschel
TROSCHEL, Troszel, Wilhelm Karol (26 VIII 1823 Warszawa - 2 III 1887 Warszawa), śpiewak. Był synem Wilhelma T., fabrykanta fortepianów, i Marianny z Holmów. Kształcił się u R. Nocha oraz u A. Freyera. Po raz pierwszy wystąpił w końcu 1842 na scenie warsz. T. Rozmaitości w quodlibecie "Nowy Teatr". Jako uczeń szkoły śpiewu debiutował w T. Wielkim 17 IV 1843 w partii Rudolfa ("Jezioro wieszczek"). W prasie pisano, że "jego pierwsze wystąpienie było pomyślne, ma głos mocny, jest dokładnie muzykalnym, a przy tym ma piękną postać i wiele usposobień". Zaliczony od razu do zespołu solistów, w krótkim czasie zdobył pozycję pierwszego basa t. warszawskiego. W 1849 ożenił się z Wilhelminą Sennenwald. Po upadku powstania styczniowego śpiewał razem z J. Dobrskim podczas mszy żałobnych za poległych powstańców. Zadenuncjowany przez impresaria Merellego, został w listopadzie 1865 zwolniony w pełni sił artystycznych. Po raz ostatni wystąpił w roli Stolnika ("Halka") 18 XI 1865. W prasie ubolewano, że "więcej już nas zachwycać nie będzie swoim głosem i mistrzowską grą swoją". Po ustąpieniu ze sceny zajmował się pracą pedag. i wydał "Szkołę śpiewu". Był autorem kilku utworów na orkiestrę oraz wielu pieśni, jak np. "Grajek", "O wróćcie jasne dni młodości", "Podobno kocham go", a także wydał kilka zbiorów pieśni i arii operowych. Współpracował z czasopismami, m.in. z "Ruchem Muzycznym". Wg W. Krogulskiego był ceniony "już nie tyle dla swego pięknego, choć niezbyt rozległego głosu basowego, dziwnie miłego, skąd poszło iż aksamitnym go nazywaliśmy, ile dla wysokiej muzykalności i wyjątkowego szlachetnego smaku". Brał udział w wielu premierach, w tym w pierwszych przedstawieniach utworów Moniuszki, śpiewając m.in. partie Nieznajomego ("Loteria"), Stolnika ("Halka"), Chorążego ("Hrabina"), Serwacego ("Verbum nobile") i Zbigniewa ("Straszny dwór"), a także Kaspra ("Wolny strzelec"), Antoniego ("Linda z Chamounix"), Czarnoksiężnika ("Wieszczka róż"), Kardynała Brogni ("Żydówka"), Leporella ("Don Juan").
Bibl.: SMP; Sowiński: Słownik muzyków; EMTA 1887 nr 180 (il.); Kur. codz. 1887 nr 63; Kur. warsz. 1843 nr 103, 1865 nr 272, 274, 1887 nr 180; Jasiński; Krogulski.
Ikon.: J. Simmler: T. jako Leporello (Don Juan), olej, 1847 - MNWarszawa; J. Simmler, J. Melcher: Portret (Artyści sceny warszawskiej 1852), lit., 1852 - MNWarszawa, MTWarszawa; J. Kossak, K. Krzyżanowski: T. jako Zbigniew (Straszny dwór), drzew., repr. Tyg. ilustr. 1866 nr 349; F. Kostrzewski: Portret, rys., - MNWarszawa; T.J. (T. Jaroszyński): Portret, rys., repr. Tyg. ilustr. 1894 nr 22; Fot. pryw. - IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
