Roman Tański
TAŃSKI Roman, właśc. R. Śmietański (25 VI 1891 Wieluń lub Włocławek -26 IV 1944 Warszawa), aktor, reżyser, dyr. teatru. Byl mężem aktorki Heleny T. Syn lekarza-dentysty, sam również studiował stomatologię, a równocześnie od 1910 uczył się w warsz. Szkole Aplikacyjnej. Debiutował w 1912 w Łodzi. W sez. 1913/ 14 występował w T. Miejskim im. Słowackiego w Krakowie, później w Warszawie: w sez. 1915/16 w T. Rozmaitości, a także w T. Polskim, T. Artystycznym i T. Nowoczesnym (tu w kwietniu i maju 1916), w sez. 1916/ 17 w T. Rozmaitości, w 1917 w T. Czarny Kot oraz w T. Artystycznym, w sez. 1917/18 znowu w T. Polskim. W sez. 1918/19 występował w T. Miejskim w Lublinie, gdzie grał pierwszoplanowe role, m.in. Gustawa-Konrada ("Dziady"); debiutował tu także jako reżyser. W 1920-22 grał w T. Miejskim we Lwowie, w sez. 1922/23 w T. Miejskim w Łodzi (tu również był nauczycielem dykcji w gimn.), w sez. 1923/24 w T. Polskim w Sosnowcu (także reżyserował), w 1924-26 w T. Polskim w Katowicach, w sez. 1926/27 w objazdowym zespole K. Adwentowicza, w sez. 1927/28 w T. Miejskim w Grudziądzu (także reżyserował), w sez. 1928/29 w T. Miejskim w Lublinie, a w sez. 1929/30 w T. Rozmaitości W Częstochowie. W 1930-33 był dyr., reżyserem i aktorem w T. Polskim w Sosnowcu. W 1933-35 pracował W T. Miejskim im. Orzeszkowej w Grodnie, gdzie był także kierownikiem lit. (sez. 1933/34). Od 1935 brał udział w objazdach Instytutu Reduty. W 1938 występował w Poznaniu, w 1939 w T. Letnim w Warszawie, w październiku 1939 w T. Miejskim w Lublinie, gdzie wystąpił w ostatniej swej roli jako Mordko ("Majster i czeladnik"). W czasie II wojny świat. przebywał w Warszawie i Kielcach. Ukrywał się pod przybranym nazwiskiem Kazimierz Kilański. Był w AK (pseud. Rota), prowadził działalność konspiracyjną. 26 III 1944 został aresztowany i uwięziony na Pawiaku. Zmarł zamęczony w czasie przesłuchiwań przez gestapo w Alei Szucha. Ważniejsze role: Kościuszko ("Kościuszko pod Racławicami"), Ksiądz Lwowicz ("Dziady"), Aktor I ("Hamlet"), Chłopicki ("Warszawianka"), Dr Fregoli ("To, co najważniejsze"), Mecenas ("Adwokat i róże"), Mlicki ("Dla szczęścia"), Rank ("Nora"), Karol ("Karol i Anna"), Geldhab ("Pan Geldhab"), Gospodarz i Czepiec ("Wesele").
Bibl.: Lorentowicz: T. Polski; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Sikorski: Szkoła Aplikacyjna s. 54, 88-89; Sobański: Teatr pol. na Śląsku; Pam. teatr. 1963 z. 1-4 (Straty osobowe t. pol.), 1964 z. 4 s. 420; Afisze, IS PAN; Straus: Repertuar 1915-16.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
