Józefa Zacharska
ZACHARSKA Józefa, Janina, właśc. J. Zachara, zamężna Gorzecka (20 II 1888 Lwów - 12 IX 1979 Kraków), śpiewaczka. Była córką urzędnika kolejowego, Jana Zachary, i Tekli z Góralskich, żoną Stanisława Gorzeckiego. Ukończyła Wyższy Zakład Naukowo-Wychowawczy Żeński Amelii d'Endel we Lwowie. Uczęszczała też do lwow. lic. muz., gdzie kształciła się m.in. u K. Kuncewiczowej (śpiew). Debiutowała pod nazwiskiem Zacharska 10 II 1910 w T. Miejskim we Lwowie, śpiewała wówczas partię Santuzzy ("Rycerskość wieśniacza"). W "Naszym Kraju" pisano o niej wtedy: "mieliśmy sposobność poznać młodą śpiewaczkę rozporządzającą pięknym, wybitnie dramatycznym sopranem" (cyt. za K. Zbijewską). Została zaangażowana do opery lwow. i uczestniczyła w jej występach w Krakowie w 1910 i 1911. W 1911-13 uczyła się śpiewu w Mediolanie u T. Arklowej. Po powrocie znów była solistką opery lwow. i z jej zespołem występowała w Krakowie (latem 1913 i 1914); po jej występie w partii tyt. w "Aidzie", w "Czasie" pisano: "Młoda śpiewaczka wyposażona w nieporównanie piękny głos dramatyczny najwyższej siły dźwięku, rozwija się bardzo szczęśliwie. W śpiewie i grze znać przemyślenie i skupienie, w kierunku muzycznym czuć coraz większą pewność" (cyt. za Zbijewską). Podczas I wojny świat. pracowała jako pielęgniarka i radiotelegrafistka. Od 1919 do 1921 była solistką T. Wielkiego w Poznaniu. Latem 1921 wystąpiła w T. Wielkim w Warszawie, w sez. 1921/22 śpiewała w T. Wielkim we Lwowie, a w lecie 1922 w Krakowie. W sez. 1922/23 należała do zespołu Krak. Miejskiego T. Opera i Operetka. W tym okresie wyszła za mąż i w październiku 1923 śpiewała w operze warsz. pod nazwiskiem Zacharska-Gorzecka. W sez. 1927/28 występowała gościnnie w T. Polskim w Katowicach, w 1928 kilkakrotnie w Poznaniu, a w sez. 1928/29 ponownie była solistką opery pozn., po czym z powodów rodzinnych wycofała się ze sceny. Po II wojnie świat. mieszkała w Krakowie i pracowała jako kierowniczka stołówki w domach akademickich Uniw. Jagiellońskiego. Żyła w ciężkich warunkach materialnych.
Miała, jak pisał Ł. Kamieński, "piękny głos i umiejętność używania go z gustem", jednak jej gra scen. pozostawiała niedosyt. Do najczęściej wykonywanych przez nią partii należały: tyt. w "Aidzie" i "Halce", Santuzza ("Rycerskość wieśniacza"); śpiewała także Elzę ("Lohengrin"), Rachelę ("Żydówka"), Lizę ("Dama pikowa").
Bibl.: Biegański s. 172; Kaczyński: Dzieje "Halki"; Kraków muz. 1918-39; Sobański: Teatr Pol. na Śląsku; Świtała (tu cyt. z Ł. Kamieńskiego); Webersfeld: Teatr Hellera s. 35; Dz. Lud. 1921 nr 277, 1922 nr 123; Dz. Pol. 1968 nr 204 (K. Zbijewska); Kur. Warsz. 1919 nr 244, 1921 nr 163, 1923 nr 299; Tyg. Teatr. 1912 nr 12; Afisze i programy, IS PAN; Informacje Marii Sozańskiej, wnuczki Z., Kraków.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
