Mira Heller
HELLER Mira, właśc. Kazimiera H., zamężna Olszewska (28 II 1866 lub 1868, lub 1869 Kraków - po 1920 USA), śpiewaczka. Była córką urzędnika Władysława H. i Marii z Huberów, siostrą -> Ludwika H. Śpiewu uczyła się u M. Biernackiego w Stanisławowie i w szkole A. Paschalis-A. Souvestre we Lwowie. Debiutowała 13 III 1887 w operze lwow. w tyt. partii Carmen. Przez kilka lat śpiewała na tej scenie partie mezzosopranowe (m.in. Rozyny - "Cyrulik sewilski", 24 IV 1891); wyjeżdżała na gościnne występy do Krakowa (1890), Mediolanu i Wenecji. W sez. 1891/92 występowała w operze włoskiej w Odessie oraz Kijowie, a w sez. 1892/93 w Budapeszcie, została wówczas zaangażowana do Wiednia, ale wkrótce zerwała kontrakt, ponieważ niewłaściwie obsadzano ją w partiach altowych. Od 131 do maja 1893 występowała z dużym sukcesem w warsz. T. Wielkim śpiewając m.in. partie tyt. w "Mignon" i "Carmen", partie Santuzzy ("Rycerskość wieśniacza"), Seliki ("Afrykanka"), Amneris ("Aida"), w tym roku koncertowała także w Łodzi, Petersburgu, Moskwie i ponownie w Warszawie (24 X-12 XI). Równocześnie pogłębiała studia wokalne, m.in. u P. Lucca. W 1894 po występach (w sez. letnim) w Krakowie i Lwowie wyjechała na kilka miesięcy do Stanów Zjednoczonych i 10 XII 1894 wystąpiła pierwszy raz na scenie Metropolitan Opera w Nowym Jorku w partii Mignon. W 1895 śpiewała w Petersburgu, w lutym i marcu 1896 w Warszawie, w marcu 1898 w Krakowie. Ostatni raz występowała w Warszawie w 1900 (20 I - 5 III). Po wyjściu za mąż za Olszewskiego usunęła się ze sceny, choć w październiku 1902 koncertowała jeszcze w Krakowie jako Mira Olszewska. Po I wojnie świat. wyjechała na stałe do Stanów Zjednoczonych i tam zmarła.
Miała dobre warunki zewnętrzne piękny, dobrze wyrobiony głos mezzosopranowy o bardzo szerokiej skali pozwalającej na wykonywanie zarówno partii sopranowych jak i kontraltowych oraz na przerzucanie się z tonów lirycznych do dramatycznych. W partiach Mignon ("Mignon"), Amneris ("Aida"), Selika ("Afrykanka") wzbudzała entuzjazm słuchaczy. Pewne zastrzeżenia krytyki budziła tylko jej gra, czasem trochę przesadna. Z ważniejszych partii wykonywanych przez nią wymienić należy następujące: Laura ("Gioconda"), Leonora ("Faworyta"), Fides ("Prorok"), Rozyna ("Cyrulik sewilski"), Santuzza ("Rycerskość wieśniacza"), Jadwiga ("Straszny dwór"), Adrianna ("Rienzi"), Walentyna ("Hugonoci"), Małgorzata ("Faust"), Azucena ("Trubadur"), Rachel ("Żydówka"). Występowała także często na estradach koncertowych.
Bibl.: Album teatr. II s. 57, 58 (il.); Pepłowski: Teatr we Lwowie II; PSBIX (S. Dąbrowski); Reiss: Almanach muz. Krakowa; EMTA 1887 nr 220, 1888 nr 239. 1890 nr 339, 1893 nr 21, 1894 nr 129, 213, 323, 546 (il.), 1895 nr 7, 1896 nr 33; Kur. warsz. 1900 nr 23, 47; Krogulski.
Ikon.: Fot. pryw. - MTWarszawa, Bibl. Jagiell.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
