Józef Hensel
HENSEL, Hencel, Henzell, Heintzel, Józef Jakub (działał 1795-1844), aktor, dyr. teatru. Był mężem -> Karoliny H., ojcem -> Sabiny H., zapewne -> Leokadii H. Debiutował w t. warsz. (dyr. T. Truskolaski) w 1795. W 1797 wyjechał z zespołem A. i T. Truskolaskich do Poznania. W 1801-11 występował w Wilnie. W 1807 z zespołem M. Każyńskiego wyjeżdżał do Petersburga. Pod koniec 1813 zorganizował własny zespół w Łomży, w sierpniu następnego roku wraz z K. Kamińskim prowadził t. w Białymstoku, a w 1815 był ponownie dyr. zespołu w Łomży. W lecie 1816 nieliczny zespół pod jego dyr. występował w Lublinie, a w lipcu 1817 w Grodnie. 22 II 1819 wystąpił gościnnie we Lwowie w roli tyt. w sztuce "Saper w górach pirenejskich" oraz jako Wesołowski ("Płaksa i Wesołowski"); w czerwcu tego roku występował podobno w Warszawie. W 1821 zorganizował własny zespół, z którym objeżdżał Mołdawię, zatrzymując się dłużej w Jassach. Wg niektórych źródeł zm. już w 1829, jest to jednak prawdopodobnie błędne, ponieważ aktor tego nazwiska prowadził jeszcze w 1840 zespół w Dereczynie i Wołkowysku, a w 1844 był z całą rodziną u W. Pillika w Kamieńcu Podolskim. Grał ra.in.: Bauera ("Aleksander Menżykow"), Króla ("Jnez de Castro"), Miechodmucha ("Krakowiacy i Górale"). Zarzucano mu nieprawidłową wymowę (zaciągał i zacinał się).
Bibl.: Bernacki: Teatr; Dąbrowski: Teatr w Lublinie; Dąbrowski: Teatr w Białymstoku; Estreicher: Teatra; Grot: Dzieje sceny w Poznaniu; Lasocka: Teatr lwow.; Miller: Teatr i muzyka na Litwie; Rulikowski: Teatr na Litwie s. 26, 28, 30; Rocz.T.N. 1814 s. 40; Rocz. t. we Lwowie 1822; Szwankowski: Teatr Bogusławskiego; Ruś 1911 z. 1 (A. Prusiewicz); Chominski; Jasiński.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
