Dominik Kaczkowski
KACZKOWSKI Dominik (1763 na Wołyniu - 1805 Grodno), śpiewak, aktor, dyr. teatru. Był ojcem -> Agnieszki Zdanowiczowej i -> Dominika K. (matką ich była - Magdalena Jasińska). Uczęszczał do szkoły w Berdyczowie, następnie uczył się muzyki i śpiewu pod kier. kapelmistrza orkiestry katedralnej w Łucku, śpiewał tam też w chórze kościelnym. Potem był altowiolistą w orkiestrze dworskiej M. Lubomirskiego w Dubnie. Tam zetknął się z W. Bogusławskim, który przyjechał ze swym zespołem na występy i namówił go do wstąpienia na scenę. K. musiał jednak dotrzymać kontraktu w Dubnie i debiutował w 1784 w Lublinie. W końcu tego roku z zespołem lub. wyjechał na występy do Lwowa, później zapewne wrócił do Lublina. Od początku 1786 do 1789 występował w T. Narodowym w Warszawie. Po rozwiązaniu zespołu pol. śpiewał jeszcze w maju 1789 na koncertach, a następnie wyjechał prawdopodobnie do Krakowa. W 1791 kierował (wraz z J. Harasimowiczem i W. Jasińskim) zespołem w Lublinie, później należał do zespołu t. krak. (antrepryza J. Kluszewskiego). Pełnił także funkcje kierownika zespołu, m.in. podczas występów w Lublinie w lecie 1792. Od 17 IV 1793 do 1794 występował w warsz. T. Narodowym. W tym czasie zdobył wybitną pozycję jako pierwszy tenor opery. Okres ten W. Bogusławski nazwał "najświetniejszym w całym jego zawodzie". Po upadku powstania kościuszkowskiego wyjechał przez Kraków do Lwowa. W zespole W. Bogusławskiego, wg ówczesnej relacji, grał "nieśmiałych kochanków, szlachetnych przyjaciół, ludzi naiwnych", śpiewał "partie pierwszego tenora", był też korepetytorem opery. Cieszył się dużym zaufaniem Bogusławskiego, który powierzył mu kasę zespołu i cenił go bardzo jako jedynego śpiewaka posiadającego wykształcenie muzyczne. W tym czasie jednak, wg relacji Bogusławskiego, hazardowa gra w karty i utrata majątku przyczyniły się do tego, że K. "popadł w melancholię", zaczął tracić pamięć, nie mógł uczyć się nowych ról. W 1799 wraz z całym zespołem przeniósł się do Warszawy, ale utracił już dawną pozycję i w maju 1802 opuścił t. warszawski. Występował jeszcze przez pewien czas w Mińsku w zespole M. Każyńskiego, a następnie w Grodnie pod dyr. Salomei Deszner. Zmarł w szpitalu dla obłąkanych. Wg Bogusławskiego był człowiekiem przystojnym, średniego wzrostu i pięknej postawy, "głos jego tenorowy, nie był wysoki, ale przyjemny i czysty, żywość poruszeń, dobre pojęcie i oddanie każdej roli stawiały go w rzędzie ówczesnych pierwszych artystów". Zdobył popularność jako wykonawca partii Atara ("Axur"), śpiewał też Ifikratesa ("Amazonki") oraz partie tenorowe w operach: "Zazdrośnik na doświadczeniu", "Piękna Arsena", "Dezerter", "Drzewo Diany", "Rzecz rzadka". Grał też role dram., jak np. Fazyr ("Indianie w Anglii"), Eurykles ("Meropa"), Appiani ("Emilia Galotti"), Szarmancki ("Spazmy modne").
Bibl.: Bernacki: Teatr; Bogusławski: Dzieje T.N. s. 347-354; Estreicher: Teatra; Got: Na wyspie Guaxary; PSB XI (W. Hordyński); Riabinin: Teatr w Lublinie; Sowiński: Słownik muzyków; Szwankowski: Teatr Bogusławskiego; Teatr Narodowy 1765-94; Jasiński; Krogulski.
Ikon.: F.A. Lohrmann: K. jako Atar (Axur), akw., 1793 - BUW (Gabinet Rycin).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
