Justyna Machwic
MACHWIC Justyna Rafaela, pseud. Rafael, Rafaeli (ok. 1849 Warszawa - 24 XI 1908 Połąga), śpiewaczka. Uczyła się muzyki w Warszawie, w Wilnie, w konserwatorium w Petersburgu (od 1867), gdzie specjalizowała się w grze fortepianowej oraz zaczęła studia wokalne; we Włoszech (od 1871) uczyła się śpiewu m.in. u F. Lampertiego. W 1873 debiutowała na scenie operowej w Trieście; od kwietnia tego roku śpiewała w Londynie, w 1874 w innych miastach angielskich: Leeds, Liverpool, a także w Szkocji i Irlandii, od 1874 do końca 1875 w mediolańskiej La Scali, następnie w wielu miejscowościach włos., m.in. w Livorno, potem w Hiszpanii, m.in. w Barcelonie. Od kwietnia 1876 występowała w Londynie, w marcu 1877 koncertowała w Wilnie, w maju śpiewała ponownie w Londynie, a w 1878 w Kijowie i Petersburgu. 28 VI 1878 wystąpiła po raz pierwszy w Warszawie na scenie T. Letniego w partii Amneris ("Aida"); do 30 VII tego roku śpiewała w operze warsz., m.in. Lukrecję ("Lukrecja Borgia"), Urbana ("Hugonoci"), Azucenę ("Trubadur"), Nancy ("Marta"). Następnie wróciła na sceny zagraniczne, śpiewała m.in. w Mediolanie, Rzymie i Londynie. W 1880 występowała w Moskwie, od 23 V do 18 VIII 1881 ponownie w operze warsz. m.in. w partii Fides ("Jan z Lejdy"); następnie wyjechała na występy do Kijowa i Odessy, a na sez. 1882/83 do opery w Charkowie. W maju 1883 gościła znowu na scenie T. Wielkiego w Warszawie, w 1884-85 występowała w operze Covent Garden w Londynie, wiosną 1885 koncertowała w Krakowie (marzec) i Warszawie (maj), następnie śpiewała w Kijowie, w sierpniu i wrześniu 1885 ponownie gościnnie w warsz. T. Wielkim, jesienią 1885 we Włoszech w Weronie i Palermo, a od listopada tego roku została zaangażowana na kilkumiesięczne występy gościnne w operze warszawskiej. Od marca 1886 zaczęła występy gościnne na scenie t. we Lwowie; w tymże roku śpiewała na koncertach w Krakowie (marzec), Łodzi (kwiecień), Piotrkowie, Lublinie i Warszawie. W następnych latach wycofała się zapewne ze sceny, ponieważ znane są tylko jej występy na koncertach, m.in. w Warszawie (1888, 1891, 1892, 1894, 1896) i w Wilnie (1897). Jeszcze tylko 20 VII 1889 wystąpiła w T. Wielkim w Warszawie w partii tyt. w "Carmen". Udzielała w tym czasie lekcji śpiewu. Wreszcie osiadła na stałe w Rydze. W latach siedemdziesiątych i w początkach lat osiemdziesiątych XIX w. odnosiła sukcesy na wielu scenach zagranicznych. Dysponowała pięknym, silnym, czystym głosem kontraltowym o szerokiej skali. Śpiewała zarówno wysokie partie sopranowe, jak i mezzosopranowe. Ważniejsze partie: Carmen ("Carmen"), Małgorzata ("Faust"), Laura ("Gioconda"), Cherubin ("Wesele Figara"), Leonora ("Faworyta"), Rozyna ("Cyrulik sewilski").
Bibl.: S. Orgelbrand: Encyklopedia Powszechna t. IX, Warszawa 1901; Pepłowski: Teatr we Lwowie II; Reiss: Almanach muz. Krakowa; SMP; EMTA 1885 nr 104, 112, 114 (il.), 1886 nr 126, 133; Scena i Sztuka 1908 nr 50; Tyg. ilustr. 1881 nr 300 (il.); Chomiński; Jasiński; Krogulski.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
