Matylda Nowińska
NOWIŃSKA Matylda, z domu Urban (ok. 1833 Płock - 13 XI 1860 Płock), aktorka. Była córką Karola Urbana i Zuzanny z Szepsów, żoną -> Bolesława N. Wstąpiła na scenę ok. 1849 w Wilnie. 11 VIII 1853 w Płocku wyszła za mąż za aktora Bolesława Nowińskiego i odtąd używała jego nazwiska. W 1853-54 występowała w zespole K. Nowińskiego, m.in. w Radomiu, Kielcach, Lublinie, w 1855 prawdopodobnie krótko w t. lwow., a w 1856-57 znowu w zespole K. Nowińskiego w Lublinie. W 1857 przeniosła się wraz z mężem do Wilna i w t. wil. grała z przerwami do 1860; w lecie 1859 występowała z zespołem wil. w Druskiennikach. Zmarła na gruźlicę. Wyróżniała się urodą i wdziękiem, toteż występowała przede wszystkim w rolach amantek. Do najlepszych jej ról należała Maria ("Chatka w lesie"), za którą autor sztuki W. Syrokomla ofiarował jej w Wilnie swój wiersz o tej roli; inne ważniejsze role: Basia ("Rodzina Mazurów"), Tekla ("Wąsy i peruka"), Maria ("Dymitr i Maria"), Hrabina ("Okno na pierwszym piętrze"), Zygmunt ("Kasper Karliński"), Zofia ("Zofia księżniczka słucka"). Recenzent [może W. Syrokomla?] "Kuriera Wileńskiego" pisał o niej: "Gra jej nie odznaczała się siłą, ku czemu nader wątła budowa była przeszkodą, ale za to była pełna wykończenia, miękkiej słodyczy i tej dystynkcji, jaką daje dobre wychowanie i umiejętne zapatrywanie się na sztukę".
Bibl.: Estreicher: Teatra I s. 123, III s.87; Rulikowski: Teatr na Litwie s. 77, 80, 83, 87; Kur. warsz. 1860 nr 340; Kur. wil. 1860 nr 95; Akt ślubu w jednej z parafii płockich (wg informacji S. Dąbrowskiego).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
