Osoby

PIASECKI Wojciech (1 kwietnia 1803 Grzegorzewo pod Łęczycą – 8 stycznia 1837 Warszawa), aktor.

Był synem Walentego Piaseckiego, obywatela ziemskiego i Marianny z Zasadzińskich, ojcem Władysława Kazimierza Piaseckiego. Po ukończeniu szkoły pijarskiej w Warszawie kształcił się pod kier. B. Kudlicza w warsz. Szkole Dramatycznej. Debiutował w T. Narodowym 15 sierpnia 1821 jako Baron Rotwein (Upiór), po raz drugi wystąpił w roli Rodryga (Cyd). Odniósł sukces i został zaangażowany do zespołu T. Narodowego. W lecie 1823 i 1824 uczestniczył w gościnnych występach zespołu warsz. w Płocku, Kaliszu i Poznaniu. W sierpniu 1830 występował gościnnie w Kaliszu. W tym roku przebywał przez kilka miesięcy za granicą, m.in. w Berlinie, Monachium, Wiedniu i Paryżu. Tu wywarł na nim wielkie wrażenie aktor franc. F. Lemaitre, którego próbował potem naśladować. Zmarł młodo, po krótkiej (dwutygodniowej) chorobie. Żonaty był z Marianną Bułakowską (ślub 11 lutego 1834).

Był uznawany za jednego z najwybitniejszych aktorów polskich swoich czasów. K. Wójcicki pisał o nim w tonie entuzjastycznym („genialny”) podkreślając twórcze cechy jego aktorstwa. „Deklamacja jego wielce różniła się od wszystkich, gdy potrzeba – silna i energiczna, bez krzyku i wysilania, miała rzewność w ustępach tkliwych, i w miękkim głosie ściszonym jakąś niewypowiedzianą łzawość”.

Autor nekrologu w „Kurierze Warszawskim” (prawdopodobnie B. Dawison) napisał, że był to „artysta myślący, a należąc do rzędu mężczyzn obdarzonych nader piękną postacią przedstawiał swą osobą i talentem widok uroczy na scenie”. Także J.T.S. Jasiński potwierdza, że był to aktor „wszechstronnie wykształcony, posiadał piękny wyraz twarzy, spojrzenie jasne i czystą mowę, uczucie, poruszenia szlachetne, postać pełną godności”.

Repertuar miał różnorodny, grał role amantów w komediach, bohaterów i kochanków w tragediach i dramatach, próbował także ról charakterystycznych. W 1822 grał m.in. Hipolita (Fedra) „zadziwiające czyniąc postępy”, Edgara (Król Lear) i Waltera (Teresa sierota z Genewy), w 1823 Alfreda Glenthorn (Sen, czyli Kaplica w Glenthorn) i Waleriusza (Horacjusze). Od 1824 często odtwarzał postaci z komedii Fredrowskich, m.in. Alfreda (Pierwsza lepsza), Lubomira (Pan Geldhab), Edmunda (Damy i huzary), Wacława i Alfreda (Mąż i żona), Gucia (Śluby panieńskie). W 1830–31 osiągnął wielki sukces w tyt. roli Hamleta. J. Kotarbiński pisał, że P. „zerwał z dawnym patosem tragiki francuskiej i grał Hamleta i inne wielkie role tragiczne według nowej mody, z prawdą i szczerością”.

Był podobno pierwszym warszawskim aktorem, który odważył się odwracać na scenie tyłem do widowni.

Z innych wybitnych ról P. należy wymienić: Alfonsa (Precjoza), Edgara (Oblubienica z Lammermooru), Ernesta (Amelia Mansfield), Teodora (Księżna i paź). Po raz ostatni wystąpił 22 grudnia 1836 jako Jaromir (Matka rodu Dobratyńskich).

Bibliografia

Fredro na scenie; B. Korzeniewski: „Drama” w warszawskim T. Narodowym podczas dyrekcji L. Osińskiego, Warszawa 1934; Pam. Sceny warsz. 1840 s. 91; H. Świetlicka: Leontyna Halpertowa, Warszawa 1958 s. 30, 32, 58, 59 (il.); Wójcicki: Powązki, t. 2; Wójcicki: Warszawa i jej społeczność w początkach naszego stulecia, Warszawa 1875 s. 72–73; Świat Dramatyczny 1838 t. I s. 109–110 (U.); Kłosy 1885 nr 1022 (J. Heppen); Kur. warsz. 1837 nr 9.

Ikonografia

NN: P. jako Teodor (Księżna i paź), lit. kolorowana, Teatra Warszawskie 1834, Oddział II z. 1; NN: P. jako Arwed (Malwina, czyli Małżeństwo ze skłonności), lit. kolorowana: Teatra Warszawskie 1835, Oddział II z. 3; W. Kasprzycki (zakład lit. Banku Polskiego, Warszawa): Portret, lit., Św Dramatyczny 1838, t. I; J. Głowacki (zakład lit. F. Schustra, Warszawa): P. jako baron Malzen (Paulina), lit., J.T.S. Jasiński: Prace Dramatyczne 1838/39, także w tece pt. XV Rycin do Prac dramatycznych J.T.S. Jasińskiego – BUW (Gabinet Rycin); E. Nicz: Portret, drzew, (wg lit. W. Kasprzyckiego) repr. Kłosy 1885 nr 1018 (tbl. Artyści teatrów warsz.); NN: Portret – MNWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN Warszawa 1973
Zachowano konwencję bibliograficzną i skróty używane w źródłowej publikacji.