Julian Zakrzewski
ZAKRZEWSKI Julian (29 IX 1852 w Galicji - 8 V 1915 Kazań), śpiewak. Był synem Teodora Z. Prawdopodobnie z pochodzenia Ukrainiec. Uczył się w szkole dram. we Lwowie i pobierał lekcje śpiewu u K. Mikulego. W sez. 1870/71 był chórzystą opery w t. lwów.; 3 II 1871 debiutował we Lwowie w partii Jontka ("Halka"). Latem 1871 uczestniczył w występach zespołu lwow. w Brodach. W sez. 1871/72 występował początkowo w t. pozn., potem w t. krak. (od 7 I do 14 V 1872) a następnie w t. lwow. (od 10 VI 1872). W sez. 1872/73 (od 1 XI 1872) występował w Krakowie (śpiewał tu zarówno w operach jak i w operetkach), a w sez. 1873/74 i 1874/75 we Lwowie, gdzie zdobył pozycję pierwszego tenora i śpiewał m.in. partie: Hrabiego Artura ("Linda z Chamounix"), Kazimierza ("Hrabina"), Elwina ("Lunatyczka"), Sewera ("Norma"). W 1874 wyjechał na studia wokalne do Wenecji. W 1875 występował przez pewien czas w Hanowerze. Po powrocie do kraju występował nadal (1875-79) w t. we Lwowie; z zespołem lwow. wyjeżdżał na występy do Krakowa (1875, 1877, 1879). Pierwsze jego występy w Warszawie odbyły się w 1876 i 1877 (zapewne na koncertach); 5 VI 1878 pierwszy raz wystąpił w WTR w partii Lionela ("Marta"). Przyjęty bardzo życzliwie przez publiczność i prasę pozostał tu dłużej i występował na scenie warsz. do 3 VIII tego roku śpiewając dziesięć partii. W 1878 występował też przez pewien okres w Pradze w niem. zespole operowym, w sez. 1878/79 we Lwowie, a od 1 VII 1879 przez dwa miesiące znowu gościnnie w WTR. W 1879-82 był solistą zespołu opery włos. w Kijowie, w 1882-84 solistą T. Wielkiego w Moskwie. W okresie tym często przyjeżdżał do kraju na występy gościnne, gł. w WTR (15 VII-21 VIII 1880; 19 V-16 VII 1881; 29 1-7 III 1882; 14 IV-9 V 1883 oraz 20 VI-21 VIII 1883), a także w Lublinie (13-23 IV 1881), Poznaniu i Kaliszu (maj 1881). W 1884-89 występował w operze w Kazaniu (cieszył się dużym powodzeniem u miejscowej publiczności, szczególnie studenckiej), następnie na innych scenach ros., m.in. w Saratowie, Permie (1897-98), Charkowie, gościnnie w Moskwie i znowu w Kazaniu. Ok. 1907 opuścił scenę. Mieszkał do śmierci w Kazaniu; zajmował się tam udzielaniem lekcji śpiewu. W ostatnich latach życia chorował i cierpiał nędzę.
Był znanym i lubianym śpiewakiem zarówno na scenach pol. jak i rosyjskich. Wg zgodnej opinii współczesnych miał piękny, dźwięczny, o obszernej skali, choć niezbyt silny i mało wyszkolony głos tenorowy. "Posiada on niepospolite artystyczne poczucie, frazuje efektownie i bardzo pięknie używa mezza voce" - pisał w 1878 recenzent "Przeglądu Tygodniowego". Obdarzony był korzystnymi warunkami zewnętrznymi, zwracano też uwagę na jego dobre aktorstwo. Był przede wszystkim tenorem bohaterskim, choć śpiewał także z powodzeniem partie liryczne. Ważniejsze partie: Stefan ("Straszny dwór"), Jan z Lejdy ("Prorok"), Eleazar ("Żydówka"), Edgar ("Łucja z Lammermooru"), Manrico ("Trubadur"), Robert ("Robert Diabeł"), Vasco da Gama ("Afrykanka"), Radames ("Aida"), Alfred ("Traviata"), Ryszard ("Bal maskowy") oraz partie tyt. w operach "Faust", "Ernani", "Fra Diavolo", "Lohengrin", "Ruy Blas".
Bibl.: Estreicher: Teatra; Got: Teatr Koźmiana; Koryzna I s. 122, 145; Owerłło (tu mylnie Juliusz Z.); Pepłowski: Teatr we Lwowie I s. 315, 322, 323, 342, 352, 357, 359, 371, 374, 391, 399; TE II (tu bibl. opracowań ros.); Prz. tyg. 1878 nr 23; Afisze, Bibl. Jagiell.; Chomiński.
Ikon.: Fot. pryw. - IS PAN, MTWarszawa (tbl. Artyści teatrów warszawskich).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
