Józefina Żukowska
ŻUKOWSKA Józefata, z Bołądziów (1772 pow. Ejszyszki, ziemia lidzka - 23 I 1845 Mińsk Litewski), aktorka. Była żoną -> Antoniego Ż., matką -> Amelii Chełmikowskiej. W 1795 występowała zapewne pod nazwiskiem panieńskim w Lublinie, następnie w Grodnie, a w 1796 w Wilnie; tam prawdopodobnie wyszła za aktora -> Antoniego Ż. i odtąd używała nazwiska męża. W 1799-1801 występowała u D. Morawskiego w Wilnie, w 1801-04 w zespole M. Każyńskiego, m.in. w Grodnie i Mińsku Litewskim, w 1804 u J. Szymańskiego w Grodnie, w 1806 tamże u Salomei Deszner, potem u Więckowskiego. W 1810 brała udział w przedstawieniach amatorskich w Wilnie, w 1811 grała w t. wileńskim. W 1811-32 zapewne stale (z pewnością w 1811, 1818 i 1832) występowała w zespole swego męża, m.in. w Mińsku Litewskim i Mohylewie; prawdopodobnie pomagała mu w kierowaniu zespołem. W 1834-38 występowała w Wilnie, w 1844 u J. Chełmikowskiego w Mińsku Litewskim. Początkowo grała role subretek, potem drugich amantek, w późniejszym okresie była "wytrawną aktorką celującą w rolach starych bab, cyganek, żebraczek itd." (M. Rulikowski). Grała m.in. Adalbertę ("Prawo gościnności"), Dorotę ("Krakowiacy i Górale"), Wiardę ("Precjoza"), Panią Delorme ("Figle młodości").
Bibl.: Miller: Teatr i muzyka na Litwie; Rulikowski: Teatr na Litwie s. 26, 59, 63; Wspomnienia aktorów; Kur. warsz. 1845 nr 73; Afisze, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
