Scenografia

JAROCKI Stanisław, także S. Rawicz-Jarocki (10 XI 1887 Lwów - 8 X 1966 Puszczykówko k. Poznania), scenograf. Był synem rzemieślnika Teofila J. i Sabiny z Ostrowskich, żoną jego była Stefania z Niemczakowskich. Po ukończeniu gimn.studiował w Szkole Przemysłu i Malarstwa Deko­racyjnego we Lwowie, którą ukończył w 1908. Na dalsze studia wyjechał do Francji, Włoch, Niemiec i Wiednia. Po powrocie do kraju zajmował się malarstwem dekoracyjnym, wykonywał polichromie kościołów i cerkwi (Lwów, Stryj, Drohobycz). W 1913-14 uczestniczył w konserwacji zabytkowych fresków w cerkwi Bojana w Sofii. Od 1913 współ­pracował z T. Miejskim we Lwowie, gdzie pierwsze prace dekoratorskie wykonywał pod kier. S. Jasieńskiego i F. Wygrzywalskiego. Jako samodzielny scenograf debiutował w 1915. W tymże roku wy­jechał do Odessy i podjął pracę scenografa w miej­scowej operze, nast. był do 1919 scenografem w T. Dramatycznym N. Sinielnikowa w Charkowie. W 1919 powrócił do kraju i pracował w warsz. T. Wielkim, pod kier. W. {#os#18037}Drabika{/#}, 1922-30 i w sez. 1931/32 był scenografem w T. Wielkim w Pozna­niu; współpracował także z tamtejszym T. Polskim. W sez. 1930/31 w T. Miejskich we Lwowie opra­cował scenografię do 34 oper i operetek oraz 8 przedstawień dramatycznych. W sez. 1932/33 współ­pracował z T. Miejskimi w Łodzi. Przybył nast. do Warszawy i w sez. 1933/34 prowadził dział deko­racyjny w Miejskich T. Dramatycznych, 1934/35 był kier. działu dekoracyjnego byłych T. Miejskich w TKKT, a w 1936-39 scenografem w T. Naro­dowym i T. Nowym, od 1936 współpracował także stale z T. Kameralnym K. {#os#4387}Adwentowicza{/#}. Do naj­większych jego osiągnięć w dziedzinie scenografii operowej należały dekoracje do: "Legendy Bałtyku" (Poznań 1924, Katowice 1929), "Borysa Godunowa" (1927), "Mazepy" P. Czajkowskiego (1929), "Faworyty" (1930), "Poławiaczy pereł" (1932), "Aidy" (Warszawa 1933). W t. dram. najciekawsze osiągnięcia miał w okresie współpracy z L. {#os#7466}Schillerem{/#}, który nazy­wał go "kapitalnym rutynistą"; szczególnie chwa­lono jego scenografię do inscenizacji "Kordiana" we Lwowie (1930), "zbudowaną z ogromnych białych kolumn i czarnych podestów" (S. Marczak-Oborski), oraz w Warszawie (T. Polski 1935), "trójkondygnacyjną, utrzymaną w tonacji zielonkawoszarej, syn­tetycznie skomponowaną układem kolumn i scho­dów" (S. Marczak-Oborski). Skłonność do uprosz­czonej, architektonicznej scenografii można dostrzec w wielu jego projektach, które w realizacji ulegały jednak znacznym przekształceniom. Inne projekty scenografii J. do inscenizacji Schillera to: "Dzielny wojak Szwejk" (Lwów 1930), "Krzyczcie Chiny!" (Łódź 1932, wg A. Pronaszki), "Wojciech Bogusławski i jego scena" (Warszawa 1936), "Fiesco" (Warszawa 1937), "Słońce Meksyku" (Warszawa 1937). W 1937 otrzymał na świat. wystawie teatr. w Paryżu Grand Prix za dekoracje i kostiumy do "Kordiana" i "Fiesca". W czasie II wojny świat, pracował w Spółdzielni "Rzemiosło i Sztuka", której był współzałożycielem. W 1940-44 był scenografem T. Miasta Warszawy, współpracował z innymi jawnymi t.: Melodia, Wo­dewil, Jar i z t. dziecięcym. Po wojnie pracował pocz. w Wydz. Kultury i Sztuki w Szczecinie, od sierpnia 1945 do czerwca 1946 w T. Miejskim w Jeleniej Górze (m.in. scenografie do "Cyrulika sewilskiego", "Świerszcza za kominem", "Sułkowskiego", "Pana Damazego"). W nast. latach nie miał stałego engagement, współpracował z wieloma t. dram. i muz., m.in. w T. Polskim w Poznaniu projektował dekoracje do: "Wieczoru Trzech Króli" - "secesyjne drzewka, balustradki i kolumienki" (B. Danowicz), "Rewizora" - "realistyczno-symboliczna szopka z wa­lącymi się kopułami cerkwi" (Danowicz); "Wiele ha­łasu o nic" - "secesyjno-operowe" (Danowicz); w Operze Śląskiej w Bytomiu do: "Carmen", "Cyganerii", "Halki", "Aidy", "Fausta", "Lakme", "Rigoletta", "Damy piko­wej", "Czarodziejskiego fletu", "Marty"; w Operze Wroc­ławskiej do: "Złotego kogucika", "Parii", "Buntu żaków", "Erosa i Psyche", "Jeziora łabędziego", "Coppelii"; w T. Młodego Widza we Wrocławiu do: "Pana Damazego", "Wodewilu warszawskiego"; w Warsz. Operze Objaz­dowej do: "Strasznego dworu", "Carmen", "Andrzeja z Chełmna"; w Operze Bałtyckiej w Gdańsku do "Don Juana" W.A. Mozarta. W sez. 1951/52-1962/63 był stałym scenografem Opery im. Moniuszki w Poz­naniu (m.in. scenografie do "ugeniusza Oniegina", "Verbum nobile", "Manru", "Konrada Wallenroda", "Kniazia Igora", "Fausta", "Syreny").
Z. {#os#15476}Strzelecki{/#} określił scenografię J. jako "raczej konwencjonalną", przyznając jednocześnie, że był on ceniony przez dyrektorów teatru i reżyserów "za swoją ugodowość i szybkość w pracy, za wspaniałą wiedzę techniczną". W rec. często podkreślano "sty­lowy eklektyzm jego dekoracji" (T. Świtała), za­rzucano mu jednak tendencję do "przeładowanej i wystawnej dekoracji teatralnej, operującej werystycznym elementem architektonicznym i rekwizytem" (Jankowski, Misiorny). W okresie powojennym do projektowanych przez siebie dekoracji wprowadzał niekiedy elementy współczesnej plastyki "przez uproszczenia, podesty, nawet przez pewien symbo­lizm" (Świtała), w większości swych prac trzymał się "starego stylu panoramicznego" (Strzelecki).
Bibl.: Almanach 1966/67; Csato: Polski t. współczesny; Danowicz: Ujarzmianie Melpomeny; Gołobów, Kondracki; Jankowski, Misiorny; Kaczyński: Dzieje "Halki"; Krasiński: Warsz. sceny; Łoza: Czy wiesz; Marczak-Oborski: Teatr 1918-39; Misiorny: Teatr Ziem Zachodnich; Opera Wrocł. 1945-70; Schiller: Droga przez teatr; Strzelecki: Kierunki scenografii; Strzelecki: Plastyka teatr.; Świtała; T. przy ul. Cegielnianej; WEP; WSB; Kron. Warsz. 1971 nr 2, 3 (S. Marczak-Oborski); Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 186-87, 191, 192, 1987 z. 1-2 s. 122; Akta (tu fot.), ZASP.
Ikon.: Fot. - ZASP.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994