Autor: Frederik A. Cohen
Danse macabre w 8 obrazach. Libretto i choreografia: Kurt Jooss; muzyka: Fritz A. Cohen; scenografia: Hein Heckroth.
Prapremiera: Paryż 3 VII 1932, Theatre des Champs-Elysees, zespół Folkwang Tanzbuhne z Essen.
Premiera polska: Łódź 20 V 1972, Teatr Wielki.
Osoby: Śmierć - Kurt Jooss (Kazimierz Wrzosek); Chorąży - Ernst Uthoff (Eugeniusz Jakubiak); Stara Matka - Frida Holst (Krystyna Zalewska); Partyzantka - Elsa Kahl (Janina Niesobska); Młoda Dziewczyna - Lisa Czobel (Ewa Wycichowska); Młody Żołnierz - Walter Wurg; Stary Żołnierz - Rudolf Pescht (Bogdan Jankowski); Paskarz - Otto Struller (Zbigniew Sobis); dziesięciu panów w czerni, żołnierze, kobiety.
Obraz 1. "Panowie w czerni". Dziesięciu dyplomatów, "panów w czerni" w maskach o satyrycznym wyrazie, debatuje przy melodii tanga wokół pokrytego zielonym suknem stołu. Podobni do marionetek, wyrażają groteskowymi automatycznymi gestami różne niuanse politycznych przetargów, używając kolejno perswazji, pogróżek, pochlebstw, kłótni i pozornych ustępstw. Gdy orientują się, że porozumienie jest nieosiągalne, jednoczesnym ruchem wyjmują pistolety i strzelają w powietrze.
Obraz 2. "Pożegnanie". Obraz ten rozpoczyna się tańcem śmierci. Chorąży werbuje mężczyzn na wojnę. Matki i narzeczone żegnają odchodzących na front żołnierzy pod wodzą niosącego sztandar Chorążego, któremu towarzyszy niewidzialna dla ludzi Śmierć.
Obraz 3. "Bitwa". Żołnierze skupiają się wokół Chorążego i walczą do ostatniego tchu. Wśród nich krąży niewidoczna Śmierć, która w końcu zabiera Chorążego.
Obraz 4. "Uchodźcy". Paskarz obrabowuje uchodźców wojennych i poległych żołnierzy. Nieustraszona Stara Matka staje w obliczu śmierci i w końcu znajduje ukojenie w jej ramionach.
Obraz 5. "Partyzantka". Młoda dziewczyna zabija wciągniętego w zasadzkę żołnierza wrogiej armii. Gdy staje przed plutonem egzekucyjnym, podtrzymuje ją wszechobecna Śmierć.
Obraz 6. "Spelunka". Paskarz nakłania żołnierzy do szukania łatwej rozrywki i zapomnienia w domu publicznym. Śmierć wyrywa z ich objęć Młodą Dziewczynę, uwalniając ją od nędzy i poniżenia.
Obraz 7. "Pokłosie wojny". Nadszedł dzień ostatecznego rozrachunku. W ponurej procesji Śmierć prowadzi swe ofiary.
Obraz 8. "Panowie w czerni". Jednoczesnymi strzałami dyplomaci ogłaszają zakończenie wojny i podjęcie zerwanych obrad przy zielonym stole. Powtarzają się znów stereotypowe gesty jałowych pertraktacji.
Inspiracją "Zielonego stołu", dramatu tanecznego czy raczej zaktualizowanego "tańca śmierci", stały się średniowieczne freski w kościele Panny Marii w Lubece. Nasunęły one Joossowi pomysł stworzenia widowiska na wzór średniowiecznego moralitetu z centralną postacią Śmierci, nieubłaganej, a jednocześnie dobrotliwej, gdyż niosącej wyzwolenie z cierpień. Intencją twórcy było złożenie hołdu ofiarom I wojny światowej. Jednakże "Zielony stół" jest nie tylko odtworzeniem grozy i nieszczęść, jakie niesie ludzkości wojna, lecz także ostrzeżeniem na przyszłość, przestrogą przed nieodpowiedzialnością polityków, decydujących przy "zielonym stole" o losach świata. W symbolicznych obrazach z "panami w czerni" dopatrywano się nawet satyry na ówczesną Ligę Narodów. Te dwie sceny, pierwsza i ostatnia, stanowią klamrę zamykającą obrazy, które następują jeden po drugim bez przerwy. Prosta, pozbawiona elementów wirtuozerii muzyka, napisana na dwa fortepiany, spełnia tylko funkcję ilustracyjną i podkreśla ogólną atmosferę baletu, nie dominując nigdy nad ruchem tanecznym. Choreografia, typowa dla indywidualnego stylu Joossa, składa się z ekspresyjnych gestów i utanecznionej pantomimy, której tworzywem są najprostsze ruchy człowieka, nieraz nawet gesty z życia codziennego.
"Zielony stół" jest wielkim osiągnięciem baletu ekspresjonistycznego i jako dzieło wybitne zdobył 3 VII 1932 I nagrodę na Pierwszym Międzynarodowym Konkursie Choreografii zorganizowanym przez Międzynarodowe Archiwa Tańca w Paryżu. Był wielokrotnie wznawiany przez Joossa i utrzymuje się w repertuarze Folkwang Schule w Essen; wystawiali go także uczniowie Joossa w oryginalnym układzie, np.: Santiago 1948, Teatro Victoria, M. Zomosa w roli Śmierci Monachium 1964, Opera, W. Krisch w roli Śmierci oraz N. Trofimowa (Stara Matka), M. Werner (Partyzantka), H. Hallhuber (Paskarz), W. Reuter (Chorąży) 1965 - Het Nationale Ballet Nowy Jork 1967, City Center Joffrey Ballet, w obs. M. Zomosa, M. Mussman, L. Bradley, L. Fuente i M. Uthoff .W 1968 K. Jooss wznowił "Zielony stół" dla Baletu B. Cullberg w Sztokholmie.
Następnie funkcję przekazywania baletów Joossa przejęła jego córka, A. Markard, która pracowała również z łódzkim zespołem oraz wystawiła "Zielony stół" w wielu teatrach i zespołach: Kolonia 15 XII 1971, Tanz-Forum Manchester 30 V 1973, Northern Dance Theatrc Antwerpia 10 XI 1973, Ballet van Vlaanderen Wuppertal 5 I 1974, Wuppertaler Tanzensemble Dusseldorf 19 VII 1974, Opera Winnipeg 13 XI 1974, The Royal Winnipeg Ballet Berlin 17 XII 1977, Studtische Oper Zurych 13 V 1978 Opera Malmó 4 III1978 i 3 V 1980, Teatr Miejski, w roli Śmierci M. Gniewaszewski.
W Polsce balet "Zielony stół" demonstrowany był w czasie występów Baletów Joossa w kwietniu 1934 i w marcu 1937. Inne znane balety Joossa to m.in.: "Wielkie miasto", "Bal w starym Wiedniu" ("Ball in Alt-Wien"), do muz. J. Lannera, w opr. F.A. Cohena, sc. A. Siimola, wystawiony 21 XI 1932 w Operze w Kolonii.
"Syn marnotrawny" ("Der verlorene Sohn"), muz. F.A. Cohen, sc. H. Heckroth, wystawiony przez Ballets Jooss 6 X 1933 w Amsterdamie, wznowiony w 1939 w Bristolu w Anglii, w nowych dek. D. Bouchene z H. Zulligiem w roli tytułowej.
"Pawana na śmierć Infantki" (zob. balety do muz. Ravela - "Bolero"). K. Jooss opracował również własną wersję "Syna marnotrawnego" S. Prokofiewa.
"Bal w starym Wiedniu" i "Pawana na śmierć Infantki" wznowione były 4 VII 1976 przez Tanz-Forum w Kolonii, zaś "Pawana" również w berlińskiej Stadtische Oper 16 I 1977, z sol. D. Bell.
Źródło: Przewodnik Baletowy Irena Turska, PWM 1997