Mandragora
Pantomima w trzech sprawach. Libretto: Ryszard Bolesławski i Leon Schiller; muzyka: Karol Szymanowski; choreografia: Kazimierz Łobojko; scenografia: Wincenty Drabik.
Prapremiera: Warszawa 15 VI 1920, Teatr Polski (balet-groteska do III aktu komedii Moliera "Mieszczanin szlachcicem").
Osoby: Król, Królowa, Kolombina, Arlekin, Kapitan, Doktor, Papuga, Eunuch; wykonawcy - aktorzy Teatru Polskiego i uczniowie szkoły baletowej K. Łobojki.
Sprawa 1. W komnacie Króla. Królowa usiłuje rozweselić znudzonego Króla, lecz wszystkie jej zabiegi, a nawet wyzywający "taniec brzucha", powodują tylko jego wściekłość. Denerwuje się też zamknięta w klatce Papuga. Tymczasem wbiega Eunuch i poszeptawszy z Królem, przyprowadza Kolombinę. Król jest nią zachwycony, Królowa szaleje z zazdrości, więc Król każe ją zamknąć w klatce razem z Papugą. Na prośbę Króla Kolombina tańczy, nasłuchując przy tym uważnie dobiegającego z oddali głosu Arlekina i zręcznie ogałacając Króla z kosztowności. Oczarowany Król niczego nie zauważa i próbuje również tańczyć, po czym uprowadza Kolombinę. Zamknięta w klatce Królowa szaleje z wściekłości, wreszcie Eunuch zgadza się ją wypuścić. Królowa ucieka.
Sprawa 2. Na morskim brzegu szaleje burza. Z rozbitego okrętu wydostają się Arlekin, Doktor i Kapitan. Arlekin błaga Kapitana o pomoc w oswobodzeniu Kolombiny, która właśnie z wieży woła o ratunek. Kapitan rusza do ataku, gdy nagle ukazuje się Król. Na jego widok Kapitan mdleje, więc Doktor udziela mu pomocy. Tymczasem na brzeg zakrada się Królowa i ukradkiem wręcza Arlekinowi klucz do drzwi wieży. Arlekin rusza na pomoc uwięzionej Kolombinie, a wszyscy cieszą się i tańczą z radości.
Sprawa 3. Sypialnia Króla. Wpatrzony miłośnie w Kolombinę Król zasypia. Do sypialni wkrada się Arlekin, za nim idą Doktor i drżący ze strachu Kapitan. Kolombina pada w ramiona ukochanego Arlekina i skarży się na Króla. Doktor oznajmia, że posiada potrzebny Królowi lek, wyciąga z torby flaszkę i mówi dobitnie: Mandragora! Wszyscy rzucają się do ucieczki, wrzask poirytowanej Papugi budzi Króla, który zrywa się i goni uciekających. Nagle zjawia się Monsieur Jourdain i oświadcza, że rozwikła tę przykrą sytuację. Przyprowadza po chwili dwie zawoalowane damy, Król musi sobie wybrać jedną z nich; gdy wybraną okazuje się Królowa, Król mdleje z rozpaczy. Jeden łyk mandragory nie tylko przywraca mu siły, ale i rozbudza gwałtowną namiętność do Królowej, którą natychmiast uprowadza do alkowy. Zgorszony Monsieur Jourdain zaciąga zasłonę alkowy. Wszyscy radują się i tańczą wesoło. Eunuch z Papugą na ramieniu nasłuchuje, co się dzieje w alkowie, po czym z niesmakiem odchodzi.
Tytuł "Mandragora" pochodzi od nazwy rośliny, której korzeń, przypominający w kształcie postać ludzką, uważany był w średniowieczu za magiczny środek o działaniu pobudzającym erotycznie. Zarówno postacie "Mandragory", jak i jej intryga wzorowane są na włoskiej komedii dell'arte, akcja obfituje więc w groteskowe sceny pantomimiczne. Podobnie jak akcja, muzyka Szymanowskiego ma charakter kameralny, zabarwiona jest licznymi akcentami parodystycznymi i urozmaicona prostymi, ilustracyjnymi efektami dźwiękowymi.
Jako osobny balet "Mandragorę" wystawiły: Gdańsk 29 XII 1961, Opera Bałtycka, chor. J. Jarzynówna-Sobczak, sc. W. Bielicki, w obs. Z. Kamiński (Król), T. Zlamal (Królowa), L. Skrzypkówna (Kolombina), W. Gajewski (Arlekin), Dla Filharmonii Narodowej w Warszawie "Mandragorę" opracował W. Gruca; premiera odbyła się 25 II 1963 w Teatrze Rozmaitości; wznowienie 23 XI 1966 w Teatrze Wielkim, sc. A. Majewski, w obs. W. Gruca, O. Glinkówna, B. Olkusznik, S. Szymański, Gdańsk 7 VI 1979, Opera Bałtycka, chor. G. Klauzner, sc. J. Bernaś, w obs. Z. Kamiński, B. Wybierała, E. Napiórkowska, M. Żukowski, Wrocław 27 III 1982, Opera, chor. T. Kujawa, sc. J. Napiórkowski, w obs. W. Karst, A. Helt, E. Zając, C. Pyszka, Warszawa 16 X 1982, Teatr Wielki, chor. T. Kujawa, sc. A. Majewski, w obs. R. Krawucki, Z. Rudnicka, K. Akucewicz, K. Słoń.
"Mandrogorę" wystawił też w 1925 w Civic Opera w Chicago A. Bolm, sc. N. Riemizow.
Źródło: Przewodnik Baletowy Irena Turska, PWM 1997
Ukryj streszczenie