Teatry i zespoły

Stołeczny Teatr Powszechny nie miał stałej siedziby. Przedstawienia grał w salach widowiskowych gimnazjów, domach kultury, salach wynajmowanych od towarzystw dobroczynnych.

Został powołany przez warszawski Magistrat na wniosek Arnolda Szyfmana, według planów, które przedstawił Eugeniusz Poreda. Projektował on teatr o popularnym repertuarze, który docierać miał do przedstawicieli klas robotniczych i biednej inteligencji - ludzi, którzy nie korzystali z oferty śródmiejskich teatrów. Ceny biletów w teatrze wahały się od 20 do 80 groszy (z opłatą za szatnię i program).

Pomimo zabiegów Poredy, to Iwo Gall otrzymał kierownictwo teatru. Stworzył zespół, zbudował repertuar i z subwencją 90 tysięcy złotych realizował program dzielnicowego teatru. Po jednym sezonie zrezygnował z kierowania zespołem. Funkcję tę przejął Eugeniusz Poreda i sprawował ją do wybuchu wojny.

Teatr grał w kilkunastu miejscach w Warszawie, codziennie w innej lokalizacji. Dekoracje przewożono wozem, który magistrat przekazał do wyłącznego użytku teatru. Próby organizowano w podziemiach Domu Żołnierza na Pradze, przy ul. Zygmuntowskiej 3 oraz w prywatnych mieszkaniach aktorów.

W pierwszym roku działalności zespół związany był z adresami: ul Elbląska 51 (sala na ok 350 miejsc), Narbuta 14 (ok 350miejsc), Młynarska 2 (680 miejsc), Strzelecka 11/13 (ok 350 miejsc), Rozbrat 26 (280 miejsc). W kolejnych sezonach dołączono do tej listy jeszcze sale przy: ul. Czerniakowskiej 121 (ok 300 miejsc), Odrowąża 75 (ok 500 miejsc).

Okazjonalnie, co dwa tygodnie teatr dawał popołudniowe przedstawienia w świetlicach, klubach, zakładach pracy, więzieniach, noclegowniach, instytucjach opieki m.in. przy: ul. Akademicka 5, Annopol budowlany, Białołęcka, Chłopickiego, Cytadela, Felińskiego 1, Freta 10, Gostyńska 9/11, Grójecka 93, Horodyńska 8, Instytut Higieny, Kawęczyńska 2, Kordeckiego 54m Królewska 13, Kino Sfinks, Leszno 84, Ludna 10, Madalińskiego, odlińska 21 , Myśliwiecka 6, Obozowa 25, Okniewska 1, Okopowa 55a, Oliwska 1, Oszmiańska 9, Oszmiańska 23-25, Otwocka 3, Pobożańska, Podskarbińska 6, Puławska 91, Radomska 29, Rembertów, Siekierkowska 2, Siewna 16, Skierkowskiego 2, Spokojna 15, Steredyńskiego 8, Susina 4, Szeroka 17, Szwoleżerów Wincentego 80, Ząbkowska 17.

W repertuarze teatru znalazły się klasyczne teksty polskie (Słowacki, Fredro, Wyspiański, Zapolska, Korzeniowski), literatura światowa (Molière, Schiller, Dickens, Ibsen). Sięgano po pozycje współczesne (Żeromski, Morozowicz-Szczepkowska) oraz przeboje teatralne (Niccodemi, Conners, Sheriff, Galsworthy).

Reżyserowali głównie Iwo Gall, później zaś Eugeniusz Poreda i Helena Zelwerowiczówna. Trzon zespołu aktorskiego stanowiła grupa pracująca wcześniej w teatrach im. Żeromskiego i Comoedia. Pomimo ciągłych problemów finansowych - zmniejszającej lub niepewnej dotacji (75 tysięcy w 1937, 90 tysięcy w 1938 roku), teatr kontynuował pracę. Na 15 września 1939 roku zaplanowano premierę Sprawy Jakubowskiego Kalkowskiej, a chwilę później Damy i huzary Fredry. Z powodu wybuchu wojny nie doszło do żadnej z nich.

Ewa Hevelke (2018)

Bibliografia:

• Anna Dacz Działalność Stołecznego Teatru Powszechnego w Warszawie w latach 1935 - 1939, praca magisterska napisana pod kier. Tadeusz Siverta Uniwersytet Warszawski, 1971
• Edward Krasiński, Warszawskie sceny 1918–1939, PIW, Warszawa 1976

Sezon: 1935 / 1936