TVP Kultura. Dokument o Jarosławie Iwaszkiewiczu
Autorom dokumentu z 1993 roku udało się dotrzeć do wielu znajomych Jarosława Iwaszkiewicza, dziś już nieżyjących. Chętniej przytaczali fakty, niż ferowali wyroki, dlatego film przynosi więcej pytań niż odpowiedzi.
Iwaszkiewicz z pewnością musiał robić wrażenie na ludziach, skoro Anna Lilpopówna, jedna z najbogatszych kobiet w przedwojennej Polsce, z jego powodu zerwała zaręczyny z księciem Radziwiłłem. Co ciekawe, wybrała człowieka przystojnego, ale dość ubogiego i w dodatku, jak twierdzono, niekryjącego swych skłonności homoseksualnych. Niektórzy uważają, że z tego powodu stary Lilpop, teść pisarza, jeden z najbogatszych przemysłowców i bankierów w Polsce, popełnił samobójstwo.
Irena Krzywicka, pisarka i tłumaczka, wspomina dość osobliwą atmosferę w Stawisku, w którym zamieszkał Iwaszkiewicz: z jednej strony snobistycznie urządzone pałacowe wnętrza, a z drugiej snująca się po nich łobuzeria, czyli młodzi chłopcy z pobliskiego Brwinowa.
- Nie byłem kochankiem Iwaszkiewicza, choć wiele pojawiło się na ten temat opinii - dementuje w filmie Czesław Miłosz. Autor "Zniewolonego umysłu" przyznaje, że twórca "Sławy i chwały" jeszcze przed wojną budził kontrowersje. Grupa Kwadryga zarzucała mu, że jest pisarzem burżuazyjnym, a Awangarda Krakowska pisała na łamach "Zwrotnicy", że "Iwaszkiewicz ma "Londyn w głowie", czyli działa we mgle.
W filmie Mieczysława B. Vogta wypowiadają się również Jacek Trznadel, Andrzej Wajda, Kazimierz Koźniewski, Henryk Bereza, Jerzy Lisowski, Andrzej Braun, Artur Międzyrzecki, Józef Tejchma, Julian Stryjkowski, Tomasz Burek i Włodzimierz Sokorski. Sporo miejsca autorzy poświęcają współpracy Iwaszkiewicza z władzą PRL. Mówią, że to cena, jaką płacił za dostatnie życie w Stawisku. Co ciekawe, przyglądając się historii tego miejsca, można dojść do przekonania, że podczas okupacji było ono azylem dla Polaków i Żydów, a w czasie PRL - dla artystów będących w konflikcie z władzą. Przez pryzmat losów Iwaszkiewicza film ukazuje też panoramę polskiego życia intelektualnego i artystycznego w XX wieku.
Jarosław Iwaszkiewicz - jakim pozostał w ludzkiej pamięci
11.55 | TVP Kultura | PONIEDZIAŁEK
