Bolesne rozliczenia Lupy
O spektaklach Krystiana Lupy mówi się często: "tego się nie ogląda, tego się doświadcza". Rozpisane na bohaterów Bułhakowa czy Dostojewskiego wielogodzinne autoanalizy, samooskarżenia i procesy nad własnym "ja" dostarczają w teatrze specyficznej udręki. Czuje się je w mięśniach, oddechu, w nerwach drażnionych zmieniającymi się rytmami. TYP Kultura i Narodowy Instytut Audiowizualny, przygotowując rejestrację "Ausloschung/Wymazywanie" według Thomasa Bernharda, stanęły przed zadaniem niemożliwym. Około pięciogodzinne nagranie przedstawienia, które premierę miało w 2001 roku w warszawskim Teatrze Dramatycznym zaskakująco sprawnie odbijajednak to, czym był oryginał.
Krystian Lupa bada w "Wymazywaniu" jeden z tematów podstawowych dla większości swoich spektakli. Do czego zdolna jest jednostka? Czy jej egoistyczne pragnienie, by zaistnieć i być zapamiętaną, ma jakieś znaczenie? Czy warto zajmować się osobistymi rozterkami, gdy historia niszczy miliony? Reżyser zdaje się co chwilę zbliżać ku jakiejś odpowiedzi, by zaraz wywrócić i skompromitować cały misterny wywód. Mamy prawo do marzeń. Ale jesteśmy tylko błaznami i grafomanami. Nasze wewnętrzne światy są cenniejsze niż brudna rzeczywistość. Ale budujemy je na samozakłamaniu i iluzjach. Jesteśmy delikatni, słabi, skrzywdzeni. Ale nie zwalnia nas to z winy i odpowiedzialności. Co chwilę przewrotka, co chwilę unik, zwód, kontrargument. W tej adaptacji monologu Bernharda jest niezwykłe, bolesne napięcie. Intelektualista, filozof i nauczyciel Franz trwa w wyniszczającym wewnętrznym zapętleniu, nie może wybaczyć sobie, rodzinie ani ojczyźnie. Furia i rozpacz, ironia i poczucie bezsilności. Między tymi uczuciami zawieszone są także fantastyczne role Mai Komorowskiej, Adama Ferencego, Jadwigi Jankowskiej-Cieślak.
