Kraków-Warszawa. Rocznica śmierci Tadeusza Boya-Żeleńskiego
Dziś mija 70 lat od śmierci Tadeusza Boya-Żeleńskiego - pisarza, poety, tłumacza literatury francuskiej, krytyka literackiego i działacza społecznego. Obchody rocznicy odbędą się w Krakowie i w Warszawie.
Z powodu ulewnego deszczu w niedzielę zrezygnowano ze spaceru krakowskimi śladami Boya-Żeleńskiego. W poniedziałek w południe pod pomnikiem pisarza na krakowskich Plantach złożone zostaną kwiaty.
Obchody w Krakowie organizuje Krakowski Oddział Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów, wraz z Towarzystwem Kultury Świeckiej w Krakowie i Stowarzyszeniem Wolnomyśliciele. Patronat nad nimi objął prezydent miasta Jacek Majchrowski.
- Boy jest trochę zapomniany, a historia Krakowa bez niego jest nie do pojęcia. Boy jest jednym z autorów legendy Młodej Polski, którą miasto tak się chlubi - mówił przewodniczący krakowskiego oddział Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów Adam Jaśkow. - Jego pasja tłumaczenia wzięła się stąd, że chciał przybliżyć Polakom modernistyczną i oświeceniową literaturę francuską. Chcąc nie chcąc do dziś mówimy słowami Boya. On był jednym z wielkim międzywojennych modernizatorów. Pchał Polskę i Kraków ku nowoczesności - dodał Jaśkow.
W poniedziałek w Krakowie odbędzie się konferencja naukowa poświęcona pisarzowi, a w Bibliotece Jagiellońskiej otwarta zostanie wystawa. Uroczystości zakończy wieczorem czytanie sztuki Hanocha Levina "Sprzedawcy Gumek" w Teatrze Bagatela, który nosi imię T. Boya-Żeleńskiego.
W Warszawie zaplanowano debatę z udziałem prof. Janusza Tazbira, dr Mirosławy Dołęgowskiej-Wysockiej autorki książki "Poboyowisko" i członka Krytyki Politycznej Krzysztofa Tomasika.
Tadeusz Boy-Żeleński urodził się 21 grudnia 1874 roku w Warszawie. Był synem kompozytora Władysława Żeleńskiego. W latach 1892-1900 studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po studiach praktykował jako lekarz, specjalizując się w pediatrii. Pisał prace naukowe na tematy pediatryczne. Jako poeta zadebiutował w 1895 roku publikując w tygodniku "Świat" cykl sonetów. Był związany ze środowiskiem krakowskiej bohemy artystycznej. Od roku 1906 udzielał się jako współautor programów Zielonego Balonika.
W 1915 roku powołano Boya do armii austriackiej. Do zakończenia pierwszej wojny światowej pracował jako lekarz kolejowy a jednocześnie tłumaczył literaturę francuską. W sumie przetłumaczył ponad 100 tomów francuskiej klasyki - m.in. dzieła Villona, Rabelais'go, Moliera, Diderota, Woltera, Stendhala, Balzaka, Musseta, Verlaine'a i Prousta.
W latach międzywojennych współpracował jako recenzent teatralny, felietonista, publicysta i autor szkiców literackich z "Kurierem Porannym", "IKC" i "Wiadomościami Literackimi". W latach 30 wspólnie z Ireną Krzywicką kierował prywatną warszawską kliniką promującą świadome macierzyństwo. Prowadził głośne kampanie publicystyczne - np. w sprawie legalizacji aborcji, regulacji urodzin i uświadomienia seksualnego.
Po wybuchu II wojny światowej trafił do Lwowa, gdzie objął katedrę historii literatury francuskiej na tamtejszym uniwersytecie. Po zajęciu miasta przez wojska hitlerowskie został aresztowany i rozstrzelany w nocy z 3 na 4 lipca 1941 r. Miejsce jego pochówku nie jest znane.
