Artykuły

Agnieszka Glińska przenosi na scenę wspomnienia Aliny Edelman, żony przywódcy powstania w getcie warszawskim.

Agnieszka Glińska nie zwalnia tempa. W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy zrealizowała kilka ważnych spektakli: "Mewę" Czechowa w Teatrze Narodowym, "Amazonię" Michała Walczaka oraz "Iluzje" Iwana Wyrypajewa w Teatrze Na Woli. Pod koniec listopada w warszawskim teatrze odbyła się premiera "Moralności pani Dulskiej", a od soboty na afisze trafi kolejny wyreżyserowany przez nią monodram "Ala z elementarza" [na zdjęciu].

Przedstawienie osnute jej na wspomnieniach dr Aliny Margolis-Edelman, lekarki, która pielęgniarstwa uczyła się w getcie warszawskim, w 1968 roku przymusowo wyemigrowała z Polski, a potem była członkinią francuskiej organizacji Lekarze bez Granic. Bohaterka spędziła dzieciństwo w Łodzi, w zamożnej zasymilowanej rodzinie żydowskiej - rodzice byli wziętymi lekarzami. W tajemnicy przed nimi dziewczynka chodziła do kościoła, prowadzana przez nianię. Tam po raz pierwszy dotarło do niej, że jest obca. "Przykro mi, Alinko, ale nie możesz zostać na lekcji. Nie wiedziałam, że jesteś Żydóweczką" - usłyszała od zakonnicy. Wkrótce odmówiono jej uczestnictwa w kolejnej wspólnocie. "Żeby należeć do zuchów, trzeba być katoliczką, trzeba chodzić do kościoła i do komunii. A ty jesteś Żydóweczką" - odparła druhna.

- Wspomnienia Ali to opowieść dziewczynki, a potem dziewczyny, która miała swoje przemyślenia, swoje problemy i która po prostu starała się żyć. Nie opisuje ekstremalnych wydarzeń, nie rozpacza, nie przeraża się tym, co widzi, tylko jak dziecko pisze, jak jest. To są zwierzenia młodego człowieka, z problemami i radościami takimi, jakie ma każdy - mówi Zuzanna Fijewska-Malesza, aktorka występująca w monodramie.

- Tekst Aliny Margolis-Edelman noszę w sobie, odkąd go przeczytałam kilka lat temu. Przed kilkoma miesiącami rozpoczęłyśmy przygotowania do przedstawienia, z założeniem, by opowiedzieć o młodej dziewczynie, która przerażającą, potworną i trudną do wyobrażenia rzeczywistość warszawskiego getta opisuje z wrażliwością i czystością nastolatki, bez tragizowania i bez martyrologii. Oczami nastolatki patrzy na piekło i żyje w nim, jakby na przekór losowi - dodaje Agnieszka Glińska.

Dla reżyserki będzie to druga próba twórczej interpretacji losów dr Margolis-Edelman, która jako dziecko stała się pierwowzorem postaci Ali (tej od kota) w "Elementarzu" Mariana Falskiego. Autor legendarnego podręcznika był dobrym znajomym matki Aliny i w ten sposób uwiecznił córkę przyjaciółki. Glińska, absolwentka Mistrzowskiej Szkoły Filmowej Andrzeja Wajdy, była montażystką dokumentu o Alinie. Z kinem wiąże nowe nadzieje. Studiowanie pod okiem Wajdy było próbą spełnienia marzenia. Glińska chce nakręcić film, choć przeraża ją machina produkcyjna takiego przedsięwzięcia. "Język opowiadania kamerą jest dla mnie fascynujący i staram się wprowadzić go do teatru. Dużo musi dziać się naraz, ale czasem jest ciekawiej, jak czegoś nie widać" - mówiła w wywiadzie dla miesięcznika "Teatr".

Próby ukazania tego, czego nie widać, oraz odczytania tekstów psychologicznych stały się znakiem firmowym scenicznej twórczości Glińskiej. Pokazał to "Jordan" Moiry Buffini i Anny Reynolds wystawiony w Teatrze Powszechnym w Warszawie w 1996 roku, wykonywany przez Dorotę Landowską monodram o dzieciobójczyni. Glińska objawiła niezwykłe skupienie na psychologii postaci oraz na tekście, a także idącą z nimi w parze inscenizacyjną ascezę. "Jordan" utorował Glińskiej drogę na inne prestiżowe sceny Warszawy, Krakowa i Łodzi. Wystawiła m.in. "Korowód" Schnitzlera i "Opowieści Lasku Wiedeńskiego" Horvatha, Czechowowskie "Trzy siostry", "Imię" Fodde'a, "Opowieści o zwyczajnym szaleństwie" Zelenki, czy "Poduszyciela" Martina McDonagha. Stworzyła też znakomite spektakle dla dzieci - "Pippi Pończoszankę" Lindgren w warszawskim Dramatycznym ze znakomitą rolą tytułową Dominiki Kluźniak czy łączące plan lalkowy i żywy "Wiedźmy" Dahla w Lalce.