Paszporty "Polityki" za szczerość i uwagę
Przyznawane od 1993 r. "Paszporty" nie są już dziś przepustką do łatwej kariery. Po 19 latach dopracowały się jednak statusu nobilitującego wyróżnienia, a coroczna gala ich wręczenia to ważna chwila ustanowienia aktualnego kanonu - pisze Joanna Derkaczew w Gazecie Wyborczej.
Prestiżowe nagrody kulturalne tygodnika "Polityka" zostały wręczone we wtorek wieczorem w gmachu Opery Narodowej. Trafiły m.in. do pisarza Mikołaja Łozińskiego, reżysera filmowego Rafaela Lewandowskiego i artysty Nicolasa Grospierre'a. Jerzego Jarockiego wyróżniono nagrodą specjalną Kreator Kultury
Nagrodzony w dziedzinie literatury pisarz i fotografik Mikołaj Łoziński (ur. w 1980 r.) w powieści "Książka" posłużył się historią własnej rodziny. Zaczął od rozstania rodziców swego ojca, skończył na własnych relacjach z ojcem, słynnym dokumentalistą, i braćmi. W międzyczasie wydarzyło się kilkadziesiąt lat polskiej historii. "Mam mało pomysłów i dużo wątpliwości. Próbowałem w delikatny sposób wpisać małą historię rodziny w dużo większą: wojny, komunizmu, Marca, stanu wojennego. Ale tak, żeby empatia nie przysłoniła mi ostrości widzenia" - mówił niedawno w "Gazecie".
Niezwykły, ostry portret rodziny obciążonej toksycznym sekretem stworzył też nagrodzony w dziedzinie filmu Rafael Lewandowski (ur. w 1969 r.). W filmie "Kret" pokazał polską rodzinę w kryzysie. Ojciec (Marian Dziędziel) to solidarnościowy bohater. Po latach, przygaszony, zajmuje się z synem (Borys Szyc) importem ciuchów. Nagle ojciec zostaje oskarżony o to, że dowodząc strajkiem w stanie wojennym, był równocześnie wtyką SB w kopalni.
Reżyser Krzysztof Garbaczewski (ur. w 1983 r.) nagrodzony w kategorii teatr w kolejnych spektaklach odkrywał własną bezradność wobec systemów, w które czuje się uwikłany. W "Odysei" (Teatr im. Kochanowskiego w Opolu) naiwnie pytał, jak uciec przed determinującym piętnem wychowania. W kolejnych spektaklach sugerował ucieczkę w sferę wirtualną ("Gwiazda śmierci" wg "Gwiezdnych wojen", Teatr Dramatyczny w Wałbrzychu) i w świat natury ("Życie seksualne dzikich" wg Bronisława Malinowskiego, Nowy Teatr w Warszawie).
W muzyce poważnej wybór padł na skrzypaczkę Aleksandrę Kuls (ur. w 1991 r.). Krytycy podkreślali, że młodziutka solistka potrafi połączyć pasję z dbałością o detal.
W dziedzinie muzyki rozrywkowej wyróżniono ex aequo piosenkarkę i pianistkę Julię Marcell (ur. w 1982 r.) za album "June" prezentujący trudną do sklasyfikowania mieszankę liryzmu i punk rocka oraz Macieja Szajkowskiego (ur. w 1975 r.). Współzałożyciel Kapeli ze Wsi Warszawa w minionym roku podbił publiczność niszowym projektem pod szyldem R.U.T.A. Z gwiazdami sceny folkowej i punkowej nagrał śpiewane kiedyś po polskich wsiach pieśni antyfeudalne.
W kategorii sztuki wizualne nagrodzono Nicolasa Grospierre'a (ur. w 1975 r.), twórcę fotograficznych cykli dokumentalnych. Grospierre w 2008 r. wraz z Grzegorzem Piątkiem, Jarosławem Trybusiem i Kobasem Laksą zdobył Złotego Lwa na Biennale Architektury w Wenecji.
Nagrodę specjalną Kreatora Kultury otrzymał wybitny reżyser teatralny Jerzy Jarocki - twórca gorzkich, analitycznych spektakli na podstawie dzieł największych prześmiewców polskiej literatury: Witkacego, Różewicza, Gombrowicza, Mrożka.
Przyznawane od 1993 r. "Paszporty" nie są już dziś przepustką do łatwej kariery. Po 19 latach dopracowały się jednak statusu nobilitującego wyróżnienia, a coroczna gala ich wręczenia to ważna chwila ustanowienia aktualnego kanonu. Gdy przegląda się listę laureatów za rok 2011, widać wyraźnie, że dla nominujących krytyków stuki najważniejsza była szczerość. Typowano odważnych indywidualistów, którzy chętnie ujawniali emocje, przyznawali się do korzeni, tropili wstydliwe sekrety. Doceniono projekty intymne, zwariowane, pozornie niszowe czy niepoważne. Doceniono świetny zmysł obserwacji. Artystów, którzy nawet gdy kreślą wielkie wizje, dostrzegają subtelności i niuanse.
