Grzegorz Jarzyna i jego inscenizacja Pasji
Znany z kontrowersyjnych spektakli reżyser Grzegorz Jarzyna przygotowuje inscenizację "Pasji wg św. Łukasza" Krzysztofa Pendereckiego. Premiera odbędzie się 31 marca i 1 kwietnia w Alvernia Studios pod Krakowem.
"Pasja według św. Łukasza" (Passio et Mors Domini Nostri Jesu Christi secundum Lucam) to jeden z najsłynniejszych utworów Krzysztofa Pendereckiego. Kompozytor pisał ją w latach 1963-1965 na zamówienie niemieckiego radia Westdeutscher Rundfunk z okazji 700-lecia katedry w Münster. To właśnie tam 30 marca 1966 roku odbyło się prawykonanie utworu pod dyrekcją Henryka Czyża. Pisząc "Pasję", kompozytor miał także na uwadze przypadającą wówczas rocznicę tysiąclecia przyjęcia przez Polskę wiary chrześcijańskiej.
- Powodem napisania "Pasji" było milenium chrztu Polski, które - poza zamkniętym obrębem Kościoła - zostało właściwie w naszym kraju przemilczane. A ja zawsze robiłem wszystko na przekór. Zainteresowałem się więc muzyką religijną nie dlatego, że byłem tak szczególnie pobożny, ale dlatego, że to było zabronione - tłumaczy Penderecki. Ale jego "Pasja" ma jeszcze jedną, bardzo szczególną dedykację - dla Elżbiety Pendereckiej, z którą kompozytor pobrał się w grudniu 1956 roku.
Od samego początku utwór cieszył się niezwykłym powodzeniem. Na koncert w Münster przyjechało ponad 70 dziennikarzy z całej Europy. Przybył także nuncjusz papieski i biskup Münster. Jeszcze w roku prawykonania "Pasja" znalazła się w programie Biennale Muzyki Współczesnej w Wenecji. W następnych latach wykonywano ją wielokrotnie w całej Europie, w Stanach Zjednoczonych, w Ameryce Południowej i Japonii.
Krzysztof Penderecki sięgnął tu po dawną formę muzyczną, wzorując się głównie na pasyjnej twórczości Johanna Sebastiana Bacha, ale zaczerpnął także z korzeni średniowiecznego misterium religijnego. - Targnąłem się na temat, który był właściwie tabu. Nikt wtedy nie pisał tak wielkiej formy. Poza Messiaenem oczywiście - mówi Penderecki. A jednocześnie zaznacza, że jego "Pasja" jest bardzo dramatyczna, bo wzorem dla niego nie była medytacyjna "Pasja Mateuszowa" Bacha, ale posiadająca znacznie większy ładunek emocjonalny "Pasja Janowa" lipskiego kantora.
Swe dzieło Penderecki dostosował do czasów współczesnych, zarówno w zakresie środków muzycznych, jak i koncepcji ideowej. Przy całej zaś nowoczesności języka stworzył kompozycję przystępną dla zwykłego melomana, o zrozumiałej treści, konstrukcji i emocji. "Pasja niemal od razu wzbudziła żywy rezonans, w sposób naturalny i trwały wpisując się w rejestr niezaprzeczalnych arcydzieł muzyki naszych czasów" - pisał Mieczysław Tomaszewski, wybitny muzykolog i znawca twórczości Pendereckiego.
A jaka będzie "Pasja" odczytana na nowo i przeniesiona na scenę przez Grzegorza Jarzynę? - Chcę wykorzystać niezwykłą, nakrytą kopułą przestrzeń jednego ze studiów w Alwerni. Świeckie otoczenie nie ma znaczenia. Dzieło Pendereckiego jest do głębi sakralne, ma wymiar kosmiczny i nie potrzebuje zewnętrznych dodatków - mówi reżyser. Mimo to na premierę wybrano właśnie "kosmiczne miasteczko" - jak nazywany jest nowoczesny kombinat produkcyjny Alvernia Studios, znajdujący się tuż przy autostradzie łączącej Kraków z Katowicami.
Spektakl powstaje w ramach podsumowania kulturalnego programu polskiej prezydencji 2011 r., będzie także swoistym preludium do tegorocznej edycji festiwalu Misteria Paschalia. Jego inicjatorem jest Narodowy Instytut Audiowizualny, a kuratorem Filip Berkowicz, dyrektor artystyczny wspomnianego festiwalu. Do dwumilionowego budżetu dokładają się miasta Kraków i Katowice.
W inscenizacji wystąpią: Iwona Hossa - sopran, Piotr Nowacki - bas, Thomas Bauer - baryton, a także Lech Łotocki jako Ewangelista (recytator) i studenci krakowskiej PWST. Solistom towarzyszyć będzie Camerata Silesia, chór chłopięcy Pueri Cantores Sancti Nicolai oraz Orkiestra Miasta Tychy AUKSO. Dyrygować będzie sam kompozytor. Spektakl zostanie zarejestrowany i wydany na DVD.
Dziś rusza sprzedaż biletów na to wydarzenie. Bilety w cenie 120 zł (obejmuje transport z Krakowa lub Katowic) dostępne w punktach InfoKraków: w Pawilonie Wyspiańskiego (pl. Wszystkich Świętych 2), Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego (ul. Powiśle 11) oraz przy ul. św. Jana 2, a także na www.eventim.pl.
