Artykuły

Jan Klata i kilkanaście innych teatralnych gwiazd z całego świata przez 24 godziny będzie torturować kulturalnych berlińczyków nietypową inscenizacją powieści Amerykanina Davida Fostera Wallace'a rozgrywającą się w całym mieście. Początek w sobotę o 10 rano - pisze Joanna Derkaczew w Gazecie Wyborczej.

Zabawmy turystów na śmierć. Czy nie po to do nas przyjeżdżają? Rozerwać się w mieście, które wydaje krocie na modernizację, a przyciąga tym, co się wobec nowoczesności i efektywności dystansuje - piwnicznymi, "trashowymi" klubami, pchlimi targami i konceptualną sztuką krytyczną? Tak "nowy wspaniały Berlin" ocenia pomysłodawca przedsięwzięcia Matthias Lilienthal (ur. 1959), wieloletni animator życia teatralnego niemieckiej stolicy (był m.in. dramaturgiem teatru Volksbühne za początków dyrekcji Franka Castorfa, kuratorem festiwalu Theatre der Welt, a od 2003 roku dyrektorem artystycznym Hebbel-Theater). Co więcej - sam czuje się odpowiedzialny za tę sytuację.

Prowadzone przez niego sceny stały się jednym z magnesów przyciągających do miasta widzów podekscytowanych szansą obejrzenia "stolicy nowych nadziei" od najbardziej beznadziejnej strony. Lilienthal kierował ich w najbardziej zapuszczone dzielnice, eksponował podziały społeczne, wyciągał brudy, oskarżał uprzywilejowanych berlińczyków o ślepe samozadowolenie. Kompromitował karierowiczów pozamykanych w szklanych wieżowcach amerykańskich korporacji, które nagle skolonizowały centrum. Jednocześnie kusił wielkimi nazwiskami artystów, którzy marzyli, by u niego pracować. Proponując sztukę mającą ambicję krytykować społeczeństwo sterowane wygórowanymi aspiracjami, sam nakręcił spiralę konkurencji i licytowania się o to, kto postawi widzom wyższe wymagania.

Po niemal dziesięciu latach w Hebbel Lilienthal znalazł się u progu decyzji o przekazaniu teatru następcom. Na pożegnanie z tym teatrem postanowił stworzyć projekt, w którym przyzna się, że w jego programie były słabsze punkty - artyści podchwycili jego wizję teatru trudnego, ale wielu widzów odwróciło się od scen oferujących im emocjonalną, intelektualną i fizyczną mordęgę. To wszystko w nowym projekcie przewrotnie doprowadził do ekstremum. Na pretekst wybrał powieść Davida Fostera Wallace'a "Infinite Jest" ("Niekończąca się polewka") o społeczeństwie sterowanym strachem i żądzą nowości. Mieszkańcy jego antyutopii nie potrafią się zatrzymać. Ani na chwilę nie ustają w poszukiwaniu nowych doznań, co przypłacają depresją i uzależnieniami. Schemat "ekstaza - neuroza" wykorzystany dziś w większości powieści o nadciągającym kryzysie cywilizacji u Wallace'a wzbogacony jest o wyjątkowo przekonujący opis amerykańskiego miasta. Pisarz pokazał, jak działa przestrzeń, w której ludzie znikają jako jednostki, a rodzą się jako konsumenci.

W projekcie teatru Hebbel am Ufer kilkunastu artystów, którzy w ostatnich latach brylowali na festiwalach w całej Europie, rozwlecze powieść Wallace'a po całym Berlinie. Przez 24 godziny widzowie będą wożeni po mieście między instalacjami i spektaklami, m.in. Bianchi/Macrasa, Gob Squad, Petera Kastenmüllera, Jana Klaty, Chrisa Kondeka, Anny-Sophie Mahler, Richarda Maxwella, Mariano Pensottiego, Philippe'a Quesne'a, She She Pop, Jeremy'ego Wade'a, Anny Viebrock i Francesa Starka.

Lilienthal, który szczycił się teatrem stawiającym widzom wysokie wyzwania, tym razem postawi im zadanie z założenia niemożliwe. Fragment reżyserowany przez Jana Klatę w urzędzie skarbowym Reinickendorf zacznie się o drugiej nad ranem w niedzielę, gdy widzowie będą już w stanie znieczulenia i wycieńczenia.

"Infinite Jest", Hebbel-Theater, Berlin

Bianchi/Macras, Gob Squad, Peter Kastenmüller, Jan Klata, Chris Kondek, Anna-Sophie Mahler, Richard Maxwell, Mariano Pensotti, Philippe Quesne, She She Pop, Jeremy Wade, Anna Viebrock plus animacja "My Best Thing" Frances Stark