"Podobno Prawdopodobnie. .. Być może"
"Zamkow. 2 albo 3 rzeczy, które o niej wiem" w reż. Weroniki Szczawińskiej w Komunie Warszawa. Pisze Wiesław Kowalski w serwisie Teatr dla Was.
Weronika Szczawińska w ramach cyklu RE//MIX przygotowywanego w komunie//warszawa postanowiła zmierzyć się z "legendą" Lidii Zamkow. "2 albo 3 rzeczy, które o niej wiem" w bezpretensjonalny, prosty i lekki sposób próbują spojrzeć na życie i dokonania artystyczne aktorki i reżyserki, o której Konstanty Puzyna w latach 60-tych pisał: " pełna temperamentu, poczucia rytmu i plastycznej kompozycji sytuacji scenicznych, wnosi ton gwałtowny i emocjonalny, ale początkowo także skłonność do nieco plakatowych przejaskrawień o ekspresjonistycznym charakterze. Dopiero w ostatnich latach tonacja jej spektakli pogłębia się i jakby ciemnieje, staje się wieloznaczna, zbliża do wizyjnej poetyki Kafki i surrealistów, szczególnie w znakomitych inscenizacjach "Snu" wg Dostojewskiego i "Snu nocy letniej" Szekspira."
Szczawińska z Agnieszką Jakimiak czerpią pełnymi garściami nie tyle z zachowanej dokumentacji działalności aktorsko-reżyserskiej uczennicy Leona Schillera i Brechta, których nazwiska nie raz padają ze sceny, ale budują biografię artystki poprzez poszukiwanie w pamięci odprysków tego, co może w informacyjnym szumie być najbardziej intrygujące, zaskakujące, odkrywcze i istotne. Istotne w konstruowaniu portretu kobiety z przeszłości. Partytura remiksu rozpisana na dwoje aktorów (Natasza Aleksandrowitch, Piotr Wawer jr), nie pozbawiona cech charakterystycznych dla poszukiwań formalnych Szczawińskiej, pełna dystansu, pokawałkowana i fragmentaryczna, jest swego rodzaju peregrynacją w poszukiwaniu śladów, z których każdy zamknąć można w triadzie: " Podobno Prawdopodobnie. .. Być może". Lidia Zamkow, która nie została jak pragnął jej ojciec lekarzem, bo niemal w tym samym czasie, w tajemnicy przed najbliższymi podjęła studia aktorskie w Warszawie, w swoim już dojrzałym okresie, w drugiej połowie lat 50-tych wystawia "Tragedię optymistyczną" Wiszniewskiego. Dramat ten wraz z "Imionami władzy" Broszkiewicza stanowił podstawę programu reżyserki, która zwraca się w kierunku teatru z dominującą problematyką moralną i badaniem zachowań jednostki w obliczu historii, opowiada się za teatrem silnie zaangażowanym we współczesność. Szczawińska w swoich scenicznych wariacjach słowno-ruchowo-muzycznych też bardziej bada niż cokolwiek definiuje. Ale ta osadzona silnie w ciałach i gestach aktorów perspektywa też na swój sposób penetruje ludzką świadomość, bada zakres nie tylko naszej pamięci, ale i granice wolności, nie tylko społecznej ale i czysto twórczej. Pokazuje na przykładzie "Makbeta" zrealizowanego przez Zamkow w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie w roku 1966, jakie wątpliwości budziła tak silna psychologicznie interpretacja, która w postaci Leszka Herdegena zaowocowała rolą człowieka tragicznie próbującego oswoić się ze zbrodnią. Również wspomnienie roli Klary Zachanassian w "Wizycie starszej pani" stawia Zamkow w pozycji artystki, która zawsze starała się bronić prawdy i autentyczności ludzkiej egzystencji. Zbitki dźwiękowe słów zastosowane w remiksie co i rusz wyławiają z pamięci obraz kobiety-artystki pełnej pasji, dla której teatr to nie monolityczne figury, ale potrzeba wyartykułowania rzeczy niebanalnych i człowiekowi niezbędnych do rozstrzygania spraw natury moralnej. W projekcie Szczawińskiej nie zabrakło też wspomnienia Edith Piaf, której Zamkow, zawsze odważnie podejmująca ryzyko, nawet przy przedsięwzięciach kontrowersyjnych i nie zapewniających z góry powodzenia, poświęciła monodram "Urodziła się jak wróbel".
Dlaczego akurat Szczawińską zainteresowała Lidia Zamkow? Może dlatego, że reżyserka "Matki Courage" pragnęła zawsze poruszyć widza do tego stopnia, by uczynić go wrażliwszym? A może dlatego, że tak umiejętnie łączyła intelektualizm z żywiołością? Że miała tyluż entuzjastów co przeciwników?
