Artykuły

Dzisiaj rano zmarł Jerzy Jarocki, jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów. Miał 83 lata. Związany był ze Starym Teatrem w Krakowie, Teatrem Polskim we Wrocławiu, Teatrem Dramatycznym w Warszawie oraz z Teatrem Narodowym, w którym teraz przygotowywał spektakl "Węzłowisko".

Reżyser, pedagog; absolwent Wydziału Aktorskiego PWST w Krakowie i studiów reżyserskich w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej (GITIS) w Moskwie.

Zadebiutował w 1957 roku spektaklem "Bal manekinów" Brunona Jasieńskiego w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego. Ulubionymi autorami Jarockiego byli Stanisław Ignacy Witkiewicz, Witold Gombrowicz i Tadeusz Różewicz. Wystawiał też teksty Arthura Millera czy Sławomira Mrożka.

Był także dramaturgiem, pedagogiem i tłumaczem. Od 1991 r. pracował jako profesor w Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. W 1994 został przyjęty w poczet członków Polskiej Akademii Umiejętności.

Do najważniejszych spektakli Jarockiego zaliczane są m.in. inscenizacja "Matki" Witkacego z Ewą Lassek (1976), zrealizowana dla Teatru Telewizji czy "Życie jest snem" Calderona de la Barca (Stary Teatr, 1983) i "Ślub" Gombrowicza ze Starego Teatru (1991) ze znakomitą rolą Jerzego Radziwiłowicza. Jarocki wyreżyserował prapremiery większości dramatów Różewicza: "Wyszedł z domu", "Moja Córeczka", "Stara kobieta wysiaduje", "Na czworakach".

Za reżyserię przedstawienia "Król Lear" Williama Szekspira w Teatrze Dramatycznym w Warszawie został laureatem nagrody im. Konrada Swinarskiego (przyznawanej przez redakcję miesięcznika Teatr) za sezon 1976/1977.

Przez 50 lat związany był ze Starym Teatrem w Krakowie, gdzie zadebiutował "Zamkiem w Szwecji" François Sagan. Jego legendarne inscenizacje należą do najwybitniejszych osiągnięć naszej sceny - pisze w okolicznościowej nocie Elżbieta Bińczycka. Pamiętne, obsypane nagrodami, przedstawienia - "Tango", "Garbus", "Portret Mrożka", "Fizycy" Dürrenmatta, "Matka", "Szewcy" Witkacego, "Wyszedł z domu", "Moja córeczka" Różewicza, "Zmierzch" Babla, "Cymbelin" Shakespeare'a, "Wiśniowy sad", "Trzy siostry" Czechowa, "Proces" Kafki, "Rewizor" Gogola, "Życie jest snem" Calderóna de la Barca, "Sen srebrny Salomei" Słowackiego, "Ślub" Gombrowicza - na trwałe zapisały się w historii polskiego teatru. W trudnym czasie stanu wojennego powstał niezwykły w swej moralnej wymowie spektakl "Mord w katedrze" Eliota grany w Katedrze Wawelskiej. Artysta realizował też spektakle według własnych scenariuszy: "Sen o Bezgrzesznej" (napisany wspólnie z Józefem Opalskim) oraz "Grzebanie" według Witkacego. W 1997 roku we współpracy z Andreasem Wirthem przygotował monumentalną inscenizację "Fausta cz. I" Goethego. W 2002 roku reżyser zmierzył się ponownie, po ponad trzydziestu latach, z tekstem "Szewców" Witkacego, dokonując adaptacji dzieła. Spektaklem, zatytułowanym "Akt III według Szewców", Jerzy Jarocki udowodnił niezwykłą przenikliwość i aktualność wizji Witkacego, zdarł patynę czasu i krytycznoliterackiego zaklasyfikowania twórcy, oddając go teraźniejszości.

Gościnnie reżyserował także w Teatrze Dramatycznym w Warszaawie (1972-1982, m.in. "Na czworakach" Różewicza, 1972; "Rzeźnia" Mrożka, 1975; "Król Lear" Shakespeare'a, 1977; "Mord w katedrze" Eliota, 1982) i we Wrocławiu w teatrach: Współczesnym (1958-1971 i 1988, m.in. "Pluskwa" Majakowskiego, 1967; "Paternoster" Kajzara, 1970; "Samobójca" Erdmana, 1988) i Polskim (1992-2000, m.in. "Płatonow" Czechowa, 1993; "Kasia z Heilbronnu Kleista", 1994; Historia PRL wg Mrożka, 1998).

Od roku 2003 związał się z Teatrem Narodowym. Wyreżyserował tu swoje ostatnie przedstawienia: "Błądzenie" wg Gombrowicza (2004), "Kosmos" wg Gombrowicza (2005), "Miłość na Krymie" Mrożka (2007), "Tango" Mrożka (2009), "Sprawę wg Samuela Zborowskiego" Słowackiego (2011). W ostatnich dniach przed śmiercią zakończył zdjęcia do telewizyjnej rejestracji "Tanga". Wkrótce miał zacząć próby autorskiego spektaklu "Węzłowisko", którego premiera była przewidziana na wiosnę 2013 roku.

Jednym z jego najgłośniejszych spektakli ostatnich lat było "Tango" z Teatru Narodowego w Warszawie, w którym próbował na nowo odczytać dramat Mrożka. Występowali w nim m.in. Jan Englert i Jan Frycz.

Profesor Jerzy Jarocki jest laureatem licznych nagród i odznaczeń, wśród nich najważniejszych w teatralnej hierarchii nagród imienia Leona Schillera (1967) i Konrada Swinarskiego (1977), a także Wielkiej Nagrody Fundacji Kultury (2006) oraz Złotego Medalu Gloria Artis (2007). W 2012 roku redakcja tygodnika "Polityka" przyznając doroczne Paszporty uhonorowała twórcę nagrodą specjalną przyznaną za "konsekwentne tworzenie teatru wierzącego w słowo dramatu i inteligencję widza, teatru, w którym odbijają się najważniejsze problemy naszych czasów. Za realizację największych sztuk klasyków polskiej i światowej dramaturgii, które weszły do historii teatru. Za stworzenie wzoru reżyserii, w której liczy się rzadko spotykana na polskich scenach dyscyplina intelektualna i formalna. Za ukształtowanie aktorskich talentów i karier, bez których polska scena byłaby uboższa."