Artykuły

Na Warszawskiej Jesieni zagra Krystian Zimerman. Pierwszą połowę nowego sezonu muzycznego zdominują wydarzenia z okazji 80. urodzin Krzysztofa Pendereckiego.

Właśnie zakończył się 9. Międzynarodowy Festiwal Muzyczny "Chopin i jego Europa". Po dwóch tygodniach różnorodnych wrażeń melomani łapią oddech przed kolejną, jeszcze większą falą koncertowych propozycji. Przedstawiamy muzyczne perełki najbliższych miesięcy.

Pierwszą połowę nowego sezonu zdominują w Warszawie wydarzenia z okazji 80. urodzin Krzysztofa Pendereckiego. Jednocześnie wciąż w programach koncertowych intensywnie będzie obecny Witold Lutosławski, którego setną rocznicę urodzin świat muzyczny obchodzi w tym roku. Pod tym względem sensacyjnie zapowiada się występ Krystiana Zimermana na 56. Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień". Wybitny pianista 22 września w Filharmonii Narodowej wykona Koncert fortepianowy Lutosławskiego. Ten wieczór będzie wyjątkowy z kilku powodów.

To jedno z najlepszych dzieł tego kompozytora powstało właśnie z myślą o Zimermanie - słuchając recitalu tego pianisty, Lutosławski powziął decyzję o skomponowaniu koncertu na fortepian i orkiestrę. Zajęło mu to prawie dekadę, ale perfekcyjny Lutosławski długo tworzył swoje najlepsze utwory. Światowe prawykonanie odbyło się w 1988 r. w Salzburgu, grał Zimerman, zaś polskie prawykonanie odbyło się 25 września tego samego roku na 31. Festiwalu "Warszawska Jesień" w Filharmonii Narodowej. Przy fortepianie znów zasiadł Zimerman, pod dyrekcją kompozytora grała Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej. Teraz, 25 lat później, będziemy więc mieli do czynienia z repliką tamtego koncertu.

Krystian Zimerman powrócił do wykonywania tego Koncertu fortepianowego w związku z Rokiem Lutosławskiego i - jak powiedział w styczniu tego roku w wywiadzie dla "Gazety" - teraz gra go zupełnie inaczej, dostrzegł w nim m.in. dramat niespokojnych lat 80., kiedy utwór ten powstawał. Sławny pianista rzadko występuje w Polsce, ostatni raz grał w kraju ponad cztery lata temu.

56. Warszawska Jesień przypomni także dzieła dwóch innych tegorocznych jubilatów. "Pasją według św. Łukasza" Krzysztofa Pendereckiego zadyryguje 24 września Antoni Wit, a Kwartet Śląski wykona komplet kwartetów smyczkowych Henryka Mikołaja Góreckiego (26 września). Ci trzej kompozytorzy byli niegdyś bohaterami kolejnych Warszawskich Jesieni, nowe prawykonania ich dzieł wywoływały dyskusje, protesty, inspirowały innych twórców. Nic więc dziwnego, że festiwal sięgnie symbolicznie do swojej historii, ale jak co roku przedstawi też wybór z tego, co dzieje się na świecie w muzyce nowej. Dominować będzie muzyka polska, odbędzie się wiele prawykonań. Początek festiwalu nastąpi 20 września.

W Filharmonii i Operze

Więcej Lutosławskiego będzie można usłyszeć w Filharmonii Narodowej. Instytucję tę przejmuje po Antonim Wicie znakomity dyrygent Jacek Kaspszyk . A już 2 października jubileuszową pałeczkę przejmie Teatr Wielki - Opera Narodowa. To tu odbędzie się polskie prawykonanie nowej wersji "Diabłów z Loudun" Krzysztofa Pendereckiego, skomponowane do autorskiego libretta opartego na książce Aldousa Huxleya. Prapremiera pierwotnej wersji miała miejsce w Niemczech w 1968 r., a reżyserował wybitny twórca teatralny Konrad Swinarski. Po ponad 40 latach kompozytor za namową swojego niemieckiego wydawcy Schotta powrócił do partytury, "odchudził" instrumentację, dopisał kilka scen, nie naruszając ekspresjonistycznej wymowy tej wstrząsającej opery o fanatyzmie religijnym. Nowa wersja została pokazana pierwszy raz w lutym tego roku w Kopenhadze, reżyserował Keith Warner. I tę właśnie inscenizację zobaczymy w Warszawie.

W tym roku czeka nas jeszcze jedno operowe wydarzenie - przedstawienie w reżyserii Mariusza Trelińskiego , koprodukcja z Metropolitan Opera w Nowym Jorku, składające się z dwóch jednoaktówek: "Jolanty" Piotra Czajkowskiego i "Zamku Sinobrodego" Beli Bartoka, wspólnym mianownikiem jest kobieta i jej seksualność. Premiera planowana jest na 13 grudnia.

Urodziny kompozytora

Zasadniczą częścią obchodów 80. urodzin Krzysztofa Pendereckiego ma być festiwal jego imienia zorganizowany przez Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena. Rozpocznie się 17 listopada, zakończy 23 listopada, dokładnie w dniu urodzin wielkiego kompozytora. W programie m.in.: koncert w Teatrze Wielkim z udziałem największych gwiazd, takich jak Anne-Sophie Mutter, Valery Gergiev, Charles Dutoit, Ivan Monighetti , a wykonane zostaną utwory z różnych okresów twórczości jubilata: słynny "Ofiarom Hiroszimy - tren", "Credo", Concerto grosso na trzy wiolonczele i Duo concertante na skrzypce i kontrabas. Ten niezwykle wirtuozowski utwór, skomponowany dwa lata temu na zamówienie Anne-Sophie Mutter, zabrzmi w jej wykonaniu z towarzyszeniem ulubionego kontrabasisty skrzypaczki Romana Patkolo . Przewidziano bezpośrednią transmisję tego koncertu na antenie TVP Kultura. Festiwal da słuchaczom wgląd w różne fazy kompozytorskie Pendereckiego - najwcześniejszym utworem w programie będzie I sonata skrzypcowa (1953), najnowszym - wspomniane Duo concertante. Będzie to także przekrój przez różne formy i gatunki muzyczne uprawiane przez kompozytora, od kameralistyki po dzieła symfoniczne i oratoryjno-kantatowe.

Zwieńczeniem obchodów jubileuszy trzech wielkich polskich kompozytorów będzie koncert 1 grudnia w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej zatytułowany "Górecki/Lutosławski/Penderecki" zorganizowany przez Narodowy Instytut Audiowizualny. Oprócz dzieł mistrzów odbędzie się prawykonanie utworu Bryce'a Dessnera inspirowanego muzyką Witolda Lutosławskiego.