W Polsce, czyli nigdzie
"Ubu Rex" w reż. Janusza Wisniewskiego w Operze Bałtyckiej w Gdańsku. Pisze Katarzyna Chmura w Gazecie Wyborczej-Trójmiasto.
"Ubu Rex" Krzysztofa Pendereckiego w realizacji Opery Bałtyckiej zarówno od strony teatralnej, jak i muzycznej został przygotowany znakomicie.
Dwuaktowa opera "Ubu Rex" Krzysztofa Pendereckiego powstała w 1990r. do libretta kompozytora i Jerzego Jarockiego na podstawie sztubackiej sztuki-parodii Alfreda Jarry'ego "Ubu król". Jest ona wyrazem zmęczenia kompozytora wielkimi formami wokalno-instrumentalnymi i symfonicznymi, późnoromantyczną estetyką oraz egzystencjalnymi tematami. Kompozytor w "Ubu Rex" dialoguje przez pryzmat ironii z tradycją i własnym dorobkiem. To jedna z najbardziej udanych polskich oper postmodernistycznych, pełna błyskotliwego humoru i efektownej muzyki.
Przeciw konwencjom
Fabuła skoncentrowana jest wokół króla Ubu, gbura i karierowicza, który przyjeżdża wraz ze swoją świtą do Polski (czyli nigdzie, jak napisał Jarry). Jego żona, niczym Lady Makbet, podżega go do zamordowania króla Wacława, przej ęcia władzy oraz ograbienia podwładnych bądź też ich wykończenia (wyciskaczem podatków i maszyną do wymóżdżenia). Na drodze stają mu wygnany wspólnik i powiernik Bardior i wezwany przez niego car Rosji. Alfred Jarry napisał "Ubu króla" przeciw konwencjom, wartościom i kulturze. Autor wyśmiewa naszą historię pełną szlachetnych bohaterów i wojen, dzieła Szekspira i całą zachodnią sztukę dramatyczną. Jest to drwina, a zarazem wyrażenie pewnej prawdy o człowieku. Czyż bowiem działaniem społeczeństwa kierują szlachetne pobudki czy czysto materiali-styczne zachcianki?
Śpiewacy świetni
Janusz Wiśniewski, reżyser gdańskiego przedstawienia "Ubu Rex" potraktował temat opery uniwersalnie, wykorzystując do jego przedstawienia wysmakowane środki plastyczne i teatralne zaczerpnięte z teatru Tadeusza Kantora.
Na scenie obserwujemy odrealnione (zwracające się do widowni, a nie do siebie nawzajem), groteskowe postaci, poruszające się jak kukły, przypominające wyglądem trupy
To pieniądz i żądza władzy zdają się pociągać za sznurki. System robi z człowieka niewolnika i pozbawia Śpiewacy są świetnie przygotowani i dają z siebie wszystko go duszy.
Muzyka znakomicie współgra z tekstem. Sztuka Jarry'ego, wyśmiewająca prawa rządzące światem, stała się dla kompozytora pretekstem do pożonglowania stylami (cudzymi i własnymi). W operze znajdziemy parodie Mozartowskich partii zespołowych (w scenie spisku), koloraturowych wokaliz, scen chóralnych (wymienianie przez towarzyszy Ubu tradycyjnych polskich dań: flaków i ozorów) czy nawet religijnej podniosło-ści (cerkiewny duet cara i carycy a la Musorgski).
Przykładem świetnego budowania dramaturgii i rozplanowania całości sceny jest bitwa z Rosjanami, gdzie skonfrontowane zostają chóry polski i rosyjski; solowy Ubu i car w dialektycznej walce motywów.
Operę Pendereckiego cechuje również wysublimowana instrumentacja (solo piły oddaje nastrój niepewności w zakończeniu opery). Wszystkie te detale dyrygent Wojciech Michniew-ski oddaje z właściwym uwypukleniem i przerysowaniem.
Śpiewacy są świetnie przygotowani i dają z siebie wszystko. Główni bohaterowie radzą sobie znakomicie, zarówno z rozbudowanymi koloraturami (matka Ubu - Karolina Sikora), jak i egzaltowaną mową (ojciec Ubu - Jacek Laszczykow-ski).o
"Ubu Rex", opera buffa w dwóch aktach z prologiem i epilogiem. Libretto według sztuki Alfreda Jarry'ego "Ubu król": Jerzy Jarocki, Krzysztof Penderecki. Kierownictwo muzyczne: Wojciech Michniewski, przygotowanie chóru: Anna Micha-lak, współpraca muzyczna: Damian Borowicz, Jakub Kontz, przygotowanie solistów: pianiści korepetytorzy Tetyana Dranchuk, Michał Gozdek, inscenizacja i reżyseria: Janusz Wiśniewski, choreografia: Emil Wesołowski.
Najbliższy spektakl 13 października o godz. 19 (przedstawienie zaplanowane na 6 października zostało odwołane)
