Strach przed wymazywaniem
Nie może usiedzieć za pulpitem reżyserskim: wskakuje na scenę, biegnie, kładzie się na łóżko, chodzi w kółko, tak jakby fruwał kilka centymetrów nad ziemią - mówią o nim aktorzy. Legenda teatru - Krystian Lupa, twórca głośnych przedstawień: "Marzyciele", "Kalkwerk", "Lunatycy" - już po raz drugi reżyseruje w Warszawie. I po raz drugi w Teatrze Dramatycznym.
Dwa lata temu wystawiał tu "Powrót Odysa" Wyspiańskiego, teraz sięga po powieść swojego ulubionego autora - austriackiego pisarza Thomasa Bernharda.
"Brnąc przez tę książkę, doznaję na przemian zniechęcenia i wstrząsów" - pisał Krystian Lupa kilka miesięcy przed premierą na łamach miesięcznika "Teatr". - "Kiedy przyszło mi do głowy - nagle i bez uprzedzenia - że można byłoby się wziąć za "Ausloschung" Thomasa Bernharda, to zaraz następną emocją był strach, że mogę się do tej myśli zapalić. No i zapaliłem się."
Z twórczością skandalizującego pisarza austriackiego Thomasa Bernharda mierzy się od wielu lat. W Starym Teatrze w Krakowie reżyserował "Kalkwerk" według powieści Thomasa Bernharda, w Teatrze Polskim we Wrocławiu - jego sztukę "Immanuel Kant", a w Starym Teatrze w Krakowie "Rodzeństwo".
"Ausloschung", czyli "Wymazywnie", - to ostatnia książka Bernharda, pisana w zaawansowanej fazie choroby autora.
Powieść składa się z dwóch części. Akcja pierwszej rozgrywa się w Rzymie. Franz Josef dowiaduje się o śmierci swoich rodziców. Pogrzeb odbędzie się w Austrii, w jego rodzinnym miasteczku. Ma wracać do Austrii? Przecież uciekł stamtąd w poszukiwaniu wolności?
- Wracać czy nie? To wewnętrzny konflikt między pragnieniem wyzwolenia się, a z drugiej strony pokusa powrotu do przestrzeni pierwotnej - dzieciństwa
- gdzie dziś również możliwe jest odrodzenie - mówi Krystian Lupa. - Śmierć rodziców zmusza bohatera do podjęcia procesu oczyszczającego, procesu wymazywania. To przeżycie opanowuje go. Staje się ofiarą owego wymazywania... Franza Josefa zagra w spektaklu Lupy Piotr Skiba. Wystąpią również: Agnieszka Roszkowska, Jadwiga Jankowska-Ćieślak, Adam Ferency, Maja Komorowska, Jolanta Fraszyńska, Aleksandra Konieczna, Marek Walczewski, Waldemar Barwiński, Sławomir Grzymkowski, Zygmunt Malanowicz, Małgorzata Niemirska, Andrzej Szeremta, Marcin Troński, Wojciech Wysocki. Autorem muzyki jest Jacek Ostaszewski. Przekład - Krystian Lupa, adaptacja, reżyseria i scenografia - Krystian Lupa. Premiera "Wymazywania" odbędzie się 10 i 11 marca w Teatrze Dramatycznym. Spektakl podzielony został na dwie części, które pokazywane będą przez dwa wieczory.
Thomas Bernhard (ur. 1931 r. - zm. 1989 r.) - austriacki pisarz, autor dramatów, m.in. "Komedianta", "U celu", "Immanuela Kanta", powieści m.in. "Kalkwerk", krążył wokół tematu cierpienia, samotności, śmierci.
Jego mroczne dramaty i powieści nie cieszyły się uznaniem w Austrii. Parlament austriacki obradował nawet nad tym, czy sztuki Bernharda można w ogóle dopuścić na scenę. Wybitny austriacki dramaturg nie zapomniał o tej zniewadze - w swoim testamencie zakazał drukowania i wystawiania swoich utworów w rodzinnym kraju aż do 2059 roku. "Całe życie wnosiłem zamęt i zawsze irytowałem. Wszystko, co piszę i robię, jest wprowadzaniem zamętu i irytowaniem" - pisał w swoich wspomnieniach.