Artykuły

Najważniejsze zdarzenia na scenie tańca w mijającym roku typuje Adam Kamiński w portalu kulturaonline.pl.

Wizyty wybitnych światowych choreografów w Polsce to już prawie codzienność. W ramach XX Międzynarodowej Konferencji Tańca Współczesnego i Festiwalu Sztuki Tanecznej w Bytomiu wystąpiła legendarna Ultima Vez z odświeżoną wersją ,,What the Body Does Not Remember". Po raz pierwszy w naszym kraju gościła Meg Stuart, która wraz z Damaged Goods pokazała spektakl ,,Built to last" / Malta Festival w Poznaniu/. W Starym Browarze w Poznaniu prezentowali swoją twórczość mi.n: Cie La Zampa, Ann Juren, Maria F. Scaroni, Rosalind Crisp, Charlotte Vanden Eynde. Wśród artystów i choreografów V Gdańskiego Festiwalu Tańca znaleźli się m.in: Thomas Hauert, ngels Margarit, Raimund Hoghe i Takashi Ueno. XX Międzynarodowe Spotkania Sztuki Akcji ROZDROŻE 2013 przybliżyły postać wybitnego choreografa Billa T. Jonesa. W Teatrze Wielkim w Warszawie pokazano ,,Body Against Body" w choreografii Billa T. Jonesa i Arnie Zane'a w wykonaniu zespołu Bill T. Jones/ Arnie Zane Dance Company z Nowego Jorku. Najnowszy spektakl Xaviera Le Roy'a ,,Low Pieces" obejrzeli widzowie XVIII Konfrontacji Teatralnych. W III edycji Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Tańca SCENA OTWARTA w Tarnowie brali udział m.in: Compagnie Thor i Jo Strmgren Kompani.

Znane nazwiska pojawiły się także w programie XVII Międzynarodowych Spotkań Teatrów Tańca w Lublinie: Klaus Obermaier, Marco Cantalupo , Jean Claude Gallotta, Alessandro Sciarroni. Ponownie odwiedził Polskę kanadyjski choreograf Daniel Lévéille. Prezentacja jego spektaklu ,,The Modesty of Icebergs" miała miejsce podczas 12 edycji Międzynarodowego Festiwalu Tańca Współczesnego Ciało/Umysł.

Artyści z najwyższej półki znaleźli się w programie tegorocznego biennale baletowego w Łodzi: Sidi Larbi Cherkaoui, Frederic Flamand i jego Ballet National De Marseille, Russell Maliphant.Spektakle Fernando Belfiore obejrzeli widzowie Mandala Performance Festival. Charlotta Öfverholm, Pal Frenak, Nadar Rosano byli gośćmi IX Festiwalu Teatrów Tańca Zawirowania.

Zagraniczni choreografowie przygotowywali spektakle w naszym kraju z polskimi tancerzami. Pod tym względem to był wyjątkowy rok. Hiszpański artysta Roberto Olivan we współpracy z Katarzyną Chmielewską zrealizował dla Teatru Dada von Bzdülöw spektakl "Enclave 4/7" [na zdjęciu]. Natomiast światowej sławy guru improwizacji David Zambrano na zaproszenie łódzkiej Pracowni Fizycznej po raz pierwszy podjął się współpracy z polskimi tancerzami. Premiera nowej wersji "Soul Project" odbyła się w Muzeum Sztuki w Łodzi. Oba projekty przygotowano w ramach programu Instytutu Muzyki i Tańca "Zamówienia choreograficzne". Norweski choreograf Jo Stromgren pracował z Polskim Teatrem Tańca. Spektakl "Czterdzieści" otworzył X Międzynarodowy Festiwal Teatrów Tańca Dancing Poznań.

"Wiele warstw przedstawienia portretuje nie tylko indywidualne poszukiwania konkretnego człowieka, lecz staje się także synonimem pewnej podróży kraju i zespołu Teatru Tańca." Jo Stromgren

Spektakl "Historie, których nigdy nie opowiedzieliśmy" w wykonaniu tancerzy Lubelskiego Teatru Tańca to efekt współpracy z Simone Sandroni włoskim choreografem, dyrektorem artystycznym Kompanii Deja Donne. Inspiracją do najnowszego spektaklu Lubelskiego Teatru Tańca stały się zmiany, jakie czekają artystów w najbliższym czasie, związanych z przeprowadzką do odrestaurowanego budynku Centrum Kultury w Lublinie.

Na mapie kulturalnych wydarzeń pojawiły się znaczące projekty: kuratorski program Marcina Maćkiewicza # ,,nie jesteś mi obojętny" w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu. W całorocznym, międzynarodowym wydarzeniu opartym o cykliczne prezentacje spektakli teatru i tańca wystąpili m.in: Constanza Macras, Lola Arias, Jérôme Bel czy grupa Superamas. Drugi projekt "Archiwum ciała" realizowany od września w tej samej instytucji skupiał się na nowych interpretacjach kanonicznych choreografii. Kuratorka Anna Królica zaprosiła do udziału w swoim autorskim programie m.in: Mikołaja Mikołajczyka, Tomasza Bazana, Kaję Kołodziejczyk, oraz Olgę de Soto i Martina Nachbara. Artyści odwoływali się do myśli i twórczości Kurta Joossa, Dore Hoyer, Henryka Tomaszewskiego, Tadeusza Kantora i Conrada Drzewieckiego.

Anna Królica jest także autorką "Maszyny choreograficznej" w ramach programu Kto inspiruje? Tadeusz Kantor!, realizowanego przez Cricotekę w Krakowie. Celem programu, który będzie kontynuowany w 2014 roku jest uruchomienie refleksji, dyskursu pomiędzy współczesną sztuką choreograficzną a twórczością Tadeusza Kantora. Interdyscyplinarność tańca współczesnego daje wyjątkową możliwość jednoczenia sztuk w ramach utworu scenicznego. To najlepsza platforma porozumienia rożnych dziedzin twórczości. Tutaj sztuki wspierają się, mobilizują, uzupełniają, a zarazem tworzą niepowtarzalną jedność. Tadeusz Kantor był prekursorem takiego myślenia. Spektakle pokazywane w ramach pierwszej edycji projektu: Joanna Leśnierowska, Janusz Orlik ,,Insight", Karol Tymiński ,,Doll House", Iza Szostak, Monika Morawska ,,The glass jar next to the Glass", Tomasz Bazan, Anita Wach, Anna Steller, Jan Borecki ,,Whatever".

We Wrocławiu od kwietnia realizowany był program Laboratorium ruchu ESK 2016. Tegorocznymi rezydentami była piątka artystów: Fernando Belfiore, Marzena Krzemińska, Helena Gołąb, Sławek Bendrat i Simon Tanguy. Wszyscy z wyjątkiem Bendrata są absolwentami School for New Dance Development (SNDO) w Amsterdamie, jednej z najbardziej wszechstronnych uczelni kształcących artystów nowego tańca. W październiku uczestnicy Laboratorium ruchu mogli dodatkowo wziąć udział w prowadzonym przez Katarzynę Żejmo warsztacie tanecznym inspirowanym metodą subbody oraz praktyką jogiczną. To spotkanie pełniło rolę preludium do planowanych na przyszły rok kilkutygodniowych, letnich warsztatów z Rhizome Lee, tancerzem but i twórcą metody subbody / sierpień 2014/

W ramach programu Laboratorium Ruchu odbyły się wykłady poświęcone twórczości Piny Bausch: "Projekt niemożliwy Piny Bausch: uobecnić wspomnienie", prowadzenie: Anna Królica - krytyczka, historyczka i teoretyczka tańca. Projekt - Laboratorium ruchu tworzony był we współpracy z ważnymi i opiniotwórczymi instytucjami i środowiskami, m.in. z Biurem Festiwalowym Impart 2016, z Instytutem Muzyki i Tańca, z Centrum Inicjatyw Artystycznych, z Wrocławskim Teatrem Pantomimy /premiera spektaklu w choreografii Anny Piotrowskiej ,,Historia brzydoty" - 07.02.2014/, ze Stowarzyszeniem ARTEO. Zaproszeni do projektu artyści urzeczywistnili swoje nowatorskie pomysły w kontekście miasta i zastanej społeczności. Działania zapoczątkowane w 2013 roku będą kontynuowane w latach następnych, oraz systematycznie uzupełniane o nowe elementy.

W dniach 17-30 listopada Stary Browar Nowy Taniec gościł polską odsłonę "SPAZIO". Jest to edukacyjno-artystyczny program dla młodych choreografów, którego ambicją jest kreowanie nowego pokolenia twórców tańca - ludzi dysponujących interdyscyplinarną wiedzę i myślących w perspektywie współczesnej sztuki. W Starym Browarze pokazywane były efekty pracy polskich beneficjentów programu Izy Szostak, Agaty Maszkiewicz, odbył się cykl otwartych wykładów na temat ciała i głosu w polskim teatrze i tańcu, projekcje rejestracji spektakli Teatru Pieśń Kozła i Jerzego Grotowskiego, jak również warsztaty prowadzone przez Bruno Listopada, Tiedo Wilschuta, Tomasza Rodowicza.

Trwający od 2010 roku cykl RE//MIX to premierowe produkcje odnoszące się do klasycznych dzieł, przede wszystkim z dziedziny teatru i tańca, literatury i filmu. W 2013 roku komuna//warszawa wspólnie z Instytutem Muzyki i Tańca kontynuowała cykl re//mix. Przedmiotem tanecznego re// mixu były uznane dzieła choreograficzne z dorobku polskiego i światowego. Remiks jest utworem nowym, odnoszącym się treścią lub formą do pierwowzoru, dyskutującym z nim lub na nowo odczytującym. Tematem performansu tanecznego, autorstwa młodej tancerki i choreografki Marty Ziółek "Ciało Oko" była twórczość pionierki performance art Carolee Schneemann. Performans taneczny "UNISONO" Aleksandry Borys, młodej tancerki i choreografki, powstał na podstawie twórczości pionierki tanecznej improwizacji Anny Halprin. Edyta Kozak w ,,Moje własne interviewFanny Panda"inspirowała się pracami Jérôme'a Bela, a Iwona Pasińska i Mikołaj Mikołajczyk w ,,Ostatniej niedzieli" postacią Conrada Drzewieckiego.

Polski Teatr Tańca - Balet Poznański świętował jubileuszowy sezon. Teatr, stworzony przez Conrada Drzewieckiego, od blisko 25 lat kierowany jest przez Ewę Wycichowską. Z okazji jubileuszu Teatr przygotował cykl 10 odcinków audio-video-performance, poświęconych 4 dekadom Polskiego Teatru Tańca. Autorski projekt Ewy Wycichowskiej realizowany był od stycznia do grudnia 2013. W każdym z 10 odcinków - spektakli brali udział zaproszeni goście, artyści związani na przestrzeni 40 lat z Teatrem.

Gdański Teatr Amareya obchodził swoje 10. urodziny. Teatr Amareya to teatr ruchu i ciała. Powstał w styczniu 2003 r. z inicjatywy Agnieszki Kamińskiej, Katarzyny Julii Pastuszak oraz Aleksandry Śliwińskiej. Od początku istnienia pracuje przy Klubie Winda - Gdańskim Archipelagu Kultury. Teatr ma własną metodę pracy twórczej i dydaktycznej, opartą na technice tańca but oraz technikach teatru fizycznego, tańca współczesnego, techniki Marty Graham, tańca afrykańskiego, śpiewu, jogi i psychosomatycznych technik relaksacyjnych.

Premiery spektakli tanecznych odkrywały mistyczny wymiar istnienia człowieka i zbiorowości. Tancerze poprzez swoje działania poszukiwali odpowiedzi na pytania o jakość życia we wspólnocie, o miejsce tradycji, znaczenie kultury i rolę obyczajów w kontekście zmieniającego się trybu życia, w bezpośredni sposób polemizowali z przemianami świadomościowymi zachodzącymi na świecie. Przestrzeń sceniczna otwierała się na widza, działania artystów przełamywały jego bierność, włączały do gry, stwarzały sytuację, gdzie iluzja zastąpiona została szczerym kontaktem. Próby transformacji, zatarcia granicy między widzem a tancerzem stanowią o nowej jakości i powodują że oddziaływanie sztuki na odbiorcę staje się bardzo osobiste i głębokie.

Wybrane najważniejsze premiery spektakli tanecznych:

Studio Matejka - "Dziwne szczęście lub to, czego nie pamiętam z naszych spotkań"

Atelier Polskiego Teatru Tańca - "Public Space"

Atelier Polskiego Teatru Tańca - ,,Ukradkiem"

Polski Teatr Tańca - ,,Architektura światła"

Sopocki Teatr Tańca - ,,Puste ciało. Okazja do malutkiej rozpaczy"

Teatr Patrz Mi Na Usta - ,,Strefa zagrożenia"

Kacper Lipiński - ,,w OkOłO"

Teatr Dada von Bzdülöw - "Zagraj to, czyli 17 tańców o czymś"

Teatr Amareya - ,,2"

Teatr Maat Projekt - ,,Whatever"

Karol Tymiński - ,,Beep"

Janusz Orlik/Joanna Leśnierowska - ,,Insight"

Harakiri Farmers - ,,Stille"

Pink Mama Theatre - "Freaks" [na zdjęciu]

Marysia Stokłosa - "MaMa Perform"

Jacek Grudzień, Izabela Chlewińska - "Preparation for Change"

Lubelski Teatr Tańca - ,,Historie, których nigdy nie opowiedzieliśmy"

Sławek Krawczyński / Tomasz Wygoda/ Anna Godowska - ,,the_rite_of_dreams_project Niżyński. Święto snów"

Teatr Cynada - ,,Nieme kino"

Barbara Bujakowska i Paulina Wysocka - "Śniło mi się, że pozostał po nas pusty pokój"

Kaya Kołodziejczyk - ,,SOL"

Wybrane ważne wydarzenia związane ze sztuką tańca współczesnego:

W dniach 9-16 marca 2013 w Małopolskim Ogrodzie Sztuki odbyła się I edycja Festiwalu Tańca Współczesnego "KRoki". Festiwalowa publiczność miała okazję spotkać indywidualności, dojrzałych i młodych artystów, mogła zapoznać się z dorobkiem instytucjonalnych teatrów tańca: Polskiego Teatr Tańca z Poznania i Bałtyckiego Teatru Tańca z Gdańska. Kuratorki przeglądu, Katarzyna Bester i Jadwiga Majewska, wśród festiwalowych wydarzeń zgromadziły 13 polskich spektakli, warsztaty, filmy i fotografie, dyskusje i publikacje, tworząc kompleksowy przegląd tańca współczesnego w Krakowie.

W ramach odbywającego się we Wrocławiu i Wałbrzychu międzynarodowego kongresu ISPA (International Society for the Performing Arts) na Zamku Książ w Wałbrzychu odbyła się sesja dyskusyjna, która przybliżyła obecny stan polskiej sztuki performatywnej, wyzwania i możliwości, jakie przed nią się rysują, źródła funduszy i rolę Unii Europejskiej w finansowaniu sztuki. W dyskusji udział wzięli: Lech Dzierżanowski (Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina), Grzegorz Jarzyna (reżyser), Elżbieta Sikora (kompozytorka), Joanna Szymajda (zastępca dyrektora Instytutu Muzyki i Tańca). Dyskusję moderował Michał Merczyński (Międzynarodowy Festiwal Malta, Narodowy Instytut Audiowizualny). Bezpośrednio po dyskusji pokazany został spektakl taneczno-muzyczny Kai Kołodziejczyk, tancerki i choreografki młodego pokolenia z udziałem Sławka Bendrata i Ilony Gumowskiej. Przedstawienie do muzyki Witolda Lutosławskiego granej na żywo powstało na specjalne zamówienie Filharmonii Wrocławskiej oraz Instytutu Muzyki i Tańca.

Lubelski Teatr Tańca i Centrum Kultury w Lublinie byli organizatorami spotkania komisji ekspertów Aerowaves - dyrektorów, kuratorów oraz najwybitniejszych znawców tańca i teatru z całej Europy. Przez cztery dni ponad 40 ekspertów wybierało najlepsze ich zdaniem spektakle, które będą promowane w całej Europie. Spotkanie odbywało się przy wsparciu Instytutu Muzyki i Tańca. Aerowaves to sieć współpracy specjalistów z dziedziny tańca pochodzących z 34 różnych krajów europejskich, którzy co roku w październiku spotykają się w innym kraju, aby wspólnie obejrzeć nadesłane na DVD prace młodych choreografów mieszkających w Europie. Wiele z tych prac prezentowanych jest na prestiżowym Festiwalu Aerowaves Spring Forward organizowanym co roku przez innego partnera należącego do sieci, a także na wielu innych scenach i festiwalach nowego tańca w Europie.

Prezydent Krzysztof Żuk, Joanna Szymajda, zastępca Dyrektora Instytutu Muzyki i Tańca oraz Aleksander Szpecht, dyrektor Centrum Kultury w Lublinie podpisali w Lublinie list intencyjny w sprawie rozwoju projektów edukacyjnych i artystycznych z dziedziny tańca, a w szczególności współorganizacji Polskiej Platformy Tańca w 2014 w Lublinie. Polska Platforma Tańca ma na celu wyłonienie i promocję najciekawszych oryginalnych produkcji tanecznych powstałych w Polsce lub zrealizowanych przez polskich choreografów. Centrum Kultury Zamek w Poznaniu oraz Art Stations Foundation zorganizowały dotychczas trzy edycje Polskiej Platformy Tańca - w 2008, 2010 i 2012 roku. Od 2013 roku na mocy porozumienia z dotychczasowymi organizatorami głównym organizatorem Polskiej Platformy Tańca jest Instytut Muzyki i Tańca.

Rozczarowania:

1.Dyrektor CSW Fabio Cavallucci obciął środki z budżetu instytucji na Jubileuszową 20 edycję Międzynarodowych Spotkań Sztuki Akcji ,,Rozdroże". Koniecznością był zwrot części dotacji i ograniczenia w programie. Festiwal Rozdroże odkrywał dla polskiej publiczności twórczość takich wybitnych artystów jak: Trisha Brown, Anna Teresa de Keersmaeker, Pina Bausch, Kazuo Ohno. Twórca wydarzenia Pan Janusz Marek jest bardzo sprawnym organizatorem i wyjątkowo kreatywnym, dla mnie kultowym kuratorem.

2. Radni miejscy w Bytomiu podjęli ostateczną uchwałę o likwidacji Śląskiego Teatru Tańca, który działał ponad 20 lat. Proces likwidacji rozpoczął się 1 września, a zakończy 31 grudnia.

3. Niestety w kategorii rozczarowań umieszczam zbyt częste na rozmaitych wydarzeniach tanecznych, nawet tych bardzo ważnych, pokazów work in progress, szkiców do pełnowymiarowych spektakli tanecznych. Nie rozumiem dlaczego widzowie mają płacić pieniądze za bilet i oglądać jakiś urywek pracy, czy wybrane sceny. Owszem w teatrach dramatycznych są pokazy dla prasy, otwarte próby generalne, ale jest także zasada, że wstęp jest wolny, taki bonus, a cieszy.

4. Radni miasta Lublina nie zgodzili się na dofinansowanie do 2016 roku projektu kulturalnego Wschodnioeuropejskiej Sieci Sztuk Performatywnych /EEPAP/. Pretekstem był pokaz spektaklu Xaviera Le Roy ,,Low Pieces" w ramach festiwalu Konfrontacje Teatralne. Nagość występujących artystów poruszyła Radnego PIS Tomasza Pituchę, który postanowił zaprotestować. Po pierwsze nie wiem, ile festiwalowa prezentacja ma wspólnego z wyżej wymieniona siecią. Po drugie dzieło wybitnego francuskiego choreografa znalazło się w programie największych festiwali sztuki na świecie min: Impulstanz w Wiedniu, Antigel Festival w Genewie, Festival d'Automne - TCI - Paryż, Trama festival - Porto, Festival d'Avignon - Avignon. Gratulacje dla organizatorów, że udało się zaprosić artystę do pięknego Lublina.

***

Źródła: materiały własne, materiały kuratorów Anny Królicy, Joanny Leśnierowskiej, Marcina Maćkiewicza, strony w Internecie: www.taniecpolska.pl, www.zamek.poznan.pl, www.starybrowarnowytaniec.pl, www.laboratoriumruchu.tumblr.com, www.ptt-poznan.pl, www.dadateatr.pl, www.ltt.art.pl, www.ispa.org, www.e-teatr.pl, www.teatralia.com.pl, Gazeta Wyborcza, oprac. AK, grudzień 2013r.