Dzikość wyprana
Mistrz Jarocki w Gombrowiczowskim kosmosie
Pierwsze bowiem, co teatr Gombrowicza musi złamać, to bariery stawiane przez reguły taktu i dobrego wychowania" - napisał Jerzy Jarzębski w przedostatnim zdaniu eseju w programie "Kosmosu". Której to rady Jerzy Jarocki nie posłuchał. Jarocki jest mistrzem jasnej formy: przejrzystej, uporządkowanej, podległej żelaznej logice. Najdziksze harce ludzkich działań, groteskowe sprzeczności motywów, absurdy wikłające ludzkość w jego teatrze wyłożone są jak na patelni. Rozumnie, klarownie i wcale nie beznamiętnie, aliści emocje zawsze stoją pół kroku za intelektem.
Zwykle był to skarb nie do przecenienia. Trudno jednak nie zauważyć, że metoda ta stoi wobec ostatniej powieści Gombrowicza w tak biegunowej opozycji jak opisane tam smoliście czarne niebo wobec białych płaszczyzn podzielonych na ponumerowane prostokąty, na których tle rozgrywa się przedstawienie.
Jarocki jak zwykle świetnie czyta mistrza, a jednak nie może się powstrzymać przed próbą ogarnięcia rozumem tego, co dla autora właśnie nieprzejrzyste i nieogarnialne. Inscenizacja płaci za to niekoherencją. Rozpada się na sekwencje "detektywistyczne" (świetny debiut Marcina Hycnara w roli Fuksa), na monologi zakompleksionej Kulki (Anna Seniuk taka jak zawsze), na apologię onanii słownej i czynnej, którą to apologię Zbigniew Zapasiewicz prezentuje jak zwykle bezbłędnie i bezboleśnie. Na erotyczne gesty i niedopowiedzenia tak chłodno powściągliwe, tak grzecznie wyprane z czającej się pod słowami oślizgłości i bezsilnej rozpaczy, że samo-się-unieważniające.
Pod względem jasności przewodu spektakl jest oczywiście bezbłędny, jakże jednak daleki od "czarno/białej nieskończoności wszechświata", w której "szaleje Kosmosu dzikość i wyuzdanie", jak postulował Jerzy Jarzębski w ostatnim zdaniu eseju.
