Jeżycjada punk
"Teren badań: Jeżycjada" w reż. Weroniki Szczawińskiej w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu. Pisze Witold Mrozek w Gazecie Wyborczej.
Proza Małgorzaty Musierowicz podana w formie spektaklu-koncertu? Ironiczna fraza dramaturżki Agnieszki Jakimiak karmi się poczciwym rosołem dziewczęcych powieści i punktuje ich obyczajową hipokryzję.
Są takie książki, które przeczytały prawie wszystkie dziewczynki i mało który chłopiec. Cykl "Jeżycjada" Małgorzaty Musierowicz niewątpliwie do nich należy.
Gdy jakiś czas temu krytyczka Eliza Szybowicz na łamach "Książek. Magazynu do Czytania" dokonała ideologicznego rozbioru jej prozy, wywołała lawinę protestów i polemik. Jak można napisać, że rodzina Borejków jest kołtuńska? Że pogardza otoczeniem, że w późniejszych częściach sagi obraz PRL odstaje od tego z wydawanych "za komuny", a kobiety, które nie chcą realizować się w macierzyństwie, przedstawia się tu jako wariatki? "Ja wiem, tym zarzutom trudno zaprzeczyć. Widzę to w 'Jeżycjadzie' i też mnie to trochę irytuje, ale co ja poradzę, że i tak uwielbiam te książki" - komentowała jedna z internautek.
Punkowy kabaret
W przedstawieniu, które otworzyło cykl "My, mieszczanie" w poznańskim Centrum Sztuki "Zamek", reżyserka Weronika Szczawińska z dramaturżką Agnieszką Jakimiak też krytykują świat Musierowicz. Dowcipnie i interesująco. Wyobraźcie sobie spektakl, który jest koncertem alternatywnego rocka granym przez trójkę aktorów i muzyka zamieniających się miejscami przy instrumentach. A do tego opartym na błyskotliwym tekście, który rywalizować może spokojnie z najciekawszymi zjawiskami w polskiej piosence ostatnich lat. Muzyka Krzysztofa Kaliskiego ślizga się od dziwnych, noise'owych klimatów po mocne rockowe brzmienia. To, co się dzieje na scenie, przypomina trochę działalność Dresden Dolls z Bostonu - punkowy kabaret, w którym muzyka spotyka się z elementami aktorstwa i przewrotną teatralizacją.
Jak się nie mówi o seksie u Musierowicz
Tytuł - "Teren badań: Jeżycjada" - brzmi myląco, bo spektakl nie jest akademickim wywodem, nie przypomina też do końca scenicznych esejów, które Szczawińska pokazywała do tej pory. W Starym Teatrze w Krakowie miał w kwietniu premierę "Geniusz w golfie" - o Konradzie Swinarskim i romantycznym micie artysty-proroka. Wcześniej w Bydgoszczy wystawiła "Źle ma się kraj" - esej Tony'ego Judta o upadku państwa opiekuńczego przerobiony na kreskówkę. W Wałbrzychu z kolei pokazała "Kamasutrę" o tym, jak kultura pokazuje seks - sięgając zarówno po mit Don Juana, początki literatury pornograficznej, jak i katolickie fora internetowe o erotyce.
Właśnie - seks i to, jak się o nim (nie) mówi w prozie Musierowicz, jest jednym z powracających tu wątków. Kto w tym poznańskim raju z kim może się zadawać, a komu z kim raczej nie wypada? I skąd wziął się ciążowy brzuch rudowłosej Nataszy Aleksandrowitch?
Wyparcie i neuroza
Zamiast odgrywać sceny z powieści, komentować jej przekaz czy przytaczać konteksty, Jakimiak przekłada na piosenki kolejne książki. Z "Opium w rosole" powstaje np. ostry, psychodeliczny song z refrenem "Pijemy herbatę". To w końcu jeden z podstawowych rytuałów, na których opiera się rzeczywistość prozy.
Jeśli, zdają się mówić autorki, bezpiecznym światem prozy Musierowicz rządzi wyparcie i neuroza, to my tę neurozę doprowadzimy do absurdu. Poetycka, ironiczna fraza Jakimiak karmi się poczciwym rosołem dziewczęcych powieści, a zarazem bezlitośnie punktuje ich obyczajową hipokryzję, bawi się powtórzeniami i wyliczeniami. Poznański spektakl pokazuje, że Jakimiak jest jedną z najciekawszych dziś autorek piszących dla teatru. A jednocześnie zjawiskiem całkowicie osobnym i niezależnym od rozmaitych scenicznych trendów.
Podobno "Teren badań: Jeżycjada" ma doczekać się wydania płytowego. Oby.
***
Produkcja: CK Zamek w Poznaniu, koprodukcja: Komuna Warszawa. Premiera: 28 maja - CK Zamek. Kolejne pokazy: 31 maja i 1 czerwca, Komuna Warszawa.
