Artykuły

(...) Rok 1861 przynosi zmiany polityczne w Galicji. Odby­wają się tam pierwsze wybory do sejmu powszechnego. (...) Atmo­sfera z okresu wyborów do sej­mu w Galicji stała się przed­miotem "bajędy dramatycznej" "Brytan Bryś", pisanej na prze­łomie 1867/68 r. - tak o po­wstaniu tego jednego, z mniej znanych utworów dramatycz­nych Fredry, pisał Stanisław Pi­goń, określając go jako "wiesz­czbę polityczną na płonce pamfletu".

"Brytana Brysia" Roman Kordziński - dyrektor słupskiej sceny i reżyser spektaklu (pre­miera odbyła się 18 październi­ka) - umieścił w planach reper­tuarowych minionego sezonu. Różne względy zadecydowały o przełożeniu tej realizacji na ot­warcie kolejnego sezonu i tak oto inscenizacja "Brytana Bry­sia" pojawiła się w momencie, kiedy gorączka wyborcza po­przedzająca dopiero co minione wybory parlamentarne osiągała zenit. Owa więc "bajęda drama­tyczna" z podtekstami politycz­nymi zyskała osobliwy kontekst sprawiający, że Fredrowską ko­medię można było - i tak chyba się stało - odczytywać przez pryzmat współcześnie istnieją­cych układów sił politycznych. A że tak właśnie się stało świadczą reakcje widowni - zarówno tej z radością odczytującej obraz współczesności jak i tej, która poczuła się urażona taką, a nie inną interpretacją postaci i zda­rzeń.

W przenoszeniu ludzkich cech i zasad obowiązujących w świecie człowieka na świat zwierząt - nie jest Fredro nowatorem. Historia satyry obyczajowej czy politycznej, posługującej się taką właśnie metodą literacką jest niezwykle bogata, poczynając od Arystofanesa, bajek Ezopowych, La'Fontaine'a i rodzimej twórczości Krasickiego. Rzec by można, że Fredro dzięki swojemu "Brytanowi Brysiowi", a także bajkom - sytuuje się po­śród prekursorów Georga Or­wella, którego "Folwark zwie­rzęcy" zrobił ogromną furorę. A, że Fredro swą komedię napi­sał z górą sto lat temu, należy się zadziwić raczej nad aktualnością oceny polskiego społeczeństwa, sformułowaną przed wiekiem, aniżeli obrażać się. Zwłaszcza że słupskie przedstawienie, poza zawartymi aluzjami do otaczają­cej nas rzeczywistości, jest prze­de wszystkim widowiskiem efek­townym, posiadającym tę atrak­cyjność, jaką ma komedia muzy­czna. A tak właśnie pomyślane ono zostało, i takim podtytułem opatrzone. Dodajmy jednocześ­nie, że materia literacka "Bryta­na Brysia" odbiega od dosko­nałości formy innych komedii Fredry, często język bywa za­gmatwany, humor rozmyty w przygadaniu - zwłaszcza w części pierwszej, kiedy to budowane są związki konfliktów, związ­ków pomiędzy zwierzęcymi bo­haterami. I mimo muzyki, dob­rze śpiewanych songów, część ta jest miejscami nużąca, widz ma kłopoty z "połapaniem" się kto jest kto i kto jest z kim.

Krótsza, bardziej dynamiczna część druga, dać może znacznie więcej satysfakcji i okazji do śmiechu. Co by powiedzieć, wła­śnie muzyczność przedstawienia jest skutecznym sposobem na realizację tej "ramotki" nie naj­lepiej napisanej i przez to chyba tak rzadko pojawiającej się na scenie. W Słupsku "Brytan Bryś" dopełnia zapoczątkowany przez Romana Kordzińskiego cykl Fredrowski.

Spośród wykonawców tego przedstawienia z pewnością na uwagę zasługuje Radosław Ciecholewski - obok Zdzisława Pawiłojcia współtwórca muzyki i przezabawny odtwórca głównej postaci zwierzęcego światka - Osła. Poza tym na scenie ogląda­my cały zespół słupskiego teatru - wyrównany, dobrze śpiewają­cy, nie porywający może, ale sprawnie wykonujący swe zada­nia na scenie.

Przedstawienie "Brytana Bry­sia", nie będące wydarzeniem artystycznym, jest jednak przy­kładem sprawnej pracy słupskie­go zespołu, i co nader ważne - a nie takie częste w praktyce teat­rów prowincjonalnych - dowo­dem na to, że Roman Kordziński stworzył zespół aktorski zło­żony z ludzi naprawdę się rozu­miejących, lubiących razem pra­cować, sprawnych aktorsko i wo­kalnie.