Artykuły

Była jedną z najwybitniejszych tancerek XX wieku. Primabaleriną Opery Poznańskiej w latach 1950-1953, Opery Warszawskiej na Nowogrodzkiej w latach 1953-1965 i odbudowanego Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie na placu Teatralnym w latach 1965-1977. W latach 1977-1980 oraz w latach 1985-1995 kierownikiem baletu Opery Narodowej Teatru Wielkiego. W międzyczasie dyrektorem baletu w teatrze Roma za dyrekcji Bogusława Kaczyńskiego. Rodowitą warszawianką.

Urodziła się 12 listopada 1927 roku. W Warszawie kończyła studia, przeżyła wojnę, okres okupacji i powstanie warszawskie, w którym walczyła jako żołnierz Armii Krajowej. Taniec był jej pasją i przeznaczeniem. Piękna sylwetka, szlachetna uroda i talent oraz wytężona praca postawiły ją na piedestale. Jej mistrzami byli Irena Szymańska i Leon Wójcikowski, jej pierwszy małżonek. Wielki tancerz, pedagog i choreograf o międzynarodowej sławie. To On ukształtował Jej osobowość i zrobił z Niej wielką tancerkę.

Debiutowała po wojnie w roku 1946 w Łodzi w Teatrze Muzycznym "Lutnia". W specjalnie dla niej przygotowanym numerze solowym do muzyki Henryka Wieniawskiego. W roku 1947 przyjechała do Warszawy do Teatru Nowego przy ulicy Puławskiej 39 na zaproszenie Juliana Tuwima i Mariana Mellera, którzy kierowali tym teatrem. Była primabaleriną tego teatru, a Leon Wójcikowski choreografem. Wielokrotnie pojawiali się razem na tej scenie. Tańczyła także w duecie ze Stanisławem Szymańskim, późniejszym pierwszym tancerzem Opery Narodowej. Warszawiacy podziwiali ją tańczącą w "Słomkowym kapeluszu", w "Jadzi wdowie", "Zemście nietoperza" i wielu innych sztukach.

Jako primabalerina teatrów operowych tańczyła wszystkie najważniejsze partie baletowe, a wśród nich Swanidę w "Coppelii" Leo Delibes'a, Odettę i Odylię w "Jeziorze łabędzim" Czajkowskiego, Diablicę i Krasawicę w "Panu Twardowskim" Ludomira Różyckiego, tytułową Giselle w balecie Adolfa Adama, Świteziankę w "Świteziance" Eugeniusza Morawskiego, Kopciuszka w "Kopciuszku" Sergiusza Prokofiewa i Julię w "Romeo i Julii" tego samego kompozytora Sergiusza Prokofiewa. Ponadto solowe partie w najsławniejszych operach i wieczorach baletowych do muzyki Fryderyka Chopina.

Była jurorem Międzynarodowych Konkursów Baletowych w Warnie, Moskwie, Tokio, Osace, Jackson i w Helsinkach. Od roku 1979 przewodniczącą jury Ogólnopolskiego Konkursu Tańca i Choreografii w Gdańsku. Laureatką licznych nagród, w tym ministra kultury i sztuki. Odznaczona najwyższymi orderami państwowymi.

Jako dyrektor baletu Opery Narodowej dbała o wysoki poziom przedstawień i rozwój młodzieży, angażując rosyjskich pedagogów. Współpracowali z nią najwybitniejsi przedstawiciele międzynarodowego tańca, realizując swoje wizje baletowe w Warszawie: Joseph Lazzini, Asaf Messerer, Birgit Cullberg, asystentka Frederica Ashtona Faith Worth, Serge Lifar, Yurico, Alicja Alonso, Alberto Mendez, Konstantin Sergiejewicz, Hans van Manen, John Butler, Maurice Bejart i Oleg Winogradów, a z polskich twórców Witold Borkowski, Witold Gruca, Leon Wójcikowski, Teresa Kujawa, Henryk Konwiński, Raisa Kuzniecowa-Szajewska, Andrzej Glegolski, Emil Wesołowski i Waldemar Wołk-Karaczewski. Debiutowali jako choreografowie: Marta Bochenek, Mariquita Compe, Jerzy Graczyk, Jerzy Makarowski i Zofia Rudnicka.

Była osobą zorganizowaną, świadomą tego, czego pragnie. Na zawsze zapisała się w historii polskiego baletu. Odeszła, mając 87 lat.

Żegnam Ją ze smutkiem,

Witold Sadowy