Artykuły

40. Opolskie Konfrontacje Teatralne powinny być wielkim świętem teatru. Tymczasem impreza pozostawiła uczucia mieszane. Głównie dlatego, że przeciętny opolanin jej nie odczuł. Nadszedł czas, by zastanowić się nad zmianą formuły wydarzenia - pisze Martyna Friedla w Gazecie Wyborczej - Opole.

40. edycja sztandarowej imprezy Teatru im. Jana Kochanowskiego była doskonałą okazją ku temu, by teatr zwrócił się w kierunku mieszkańców, otworzył się na tych, którzy na co dzień tam nie zaglądają. Pomijając projekcje trzech klasycznych opolskich spektakli, nic takiego się jednak nie stało. W mieście nie przeprowadzono żadnych inicjatyw promocyjnych czy edukacyjnych. Nie było warsztatów, wykładów, na widowiska nie zaproszono szkół ani studentów. Nie wykorzystano potencjału, jaki ze sobą niosło to wydarzenie.

Skutek? Wielokrotnie znaczna część widowni Dużej Sceny teatru pozostawała pusta.

***

Co zobaczyli ci nieliczni, którzy przybyli na 40. OKT? Przede wszystkim to, że teksty klasyczne stają się dla większości twórców już nie tyle pretekstem, by mówić o problemach współczesnej rzeczywistości, ale tkanką, na której raczej piętrzą się eksperymenty formalne.

Szczególnie widać to na przykładzie "Wesela na podstawie Wesela" w reż. Cezarego Tomaszewskiego, "Wychowanki" Michała Zadary, "Traktatu o manekinach" Piotra Tomaszuka, jak i "Balladyny" Radosława Rychcika. W tych bowiem spektaklach przede wszystkim twórcy zastosowali szereg chwytów inscenizacyjnych - z dbałością o dobrą zabawę widza - bez uwzględnienia jego potrzeb intelektualnych. Przecież festiwal tego pokroju wiąże się z wysokimi oczekiwaniami widzów. Po odniesieniu do polskiej klasyki można się spodziewać, że twórcy konkursowych spektakli będą stawiali szczególne wymagania nie tylko względem siebie, ale i odbiorcy. Płonne nadzieje.

***

Przedstawienie "Nie-Boska komedia. Wszystko powiem Bogu!" [na zdjęciu] w reżyserii Moniki Strzępki, które otrzymało Grand Prix 40. OKT, nie jest spektaklem opartym na tekście klasycznym. Ale jego niezaprzeczalny sukces wynika z połączenia rewelacyjnego tekstu Pawła Demirskiego i współczesnych utworów muzycznych jako komentarzy w fenomenalnym wykonaniu aktorów. Gdyby nie spektakl Starego Teatru, można by pomyśleć, że klasyka nie niesie już ze sobą aktualnych i drażliwych kwestii.

W "Balladynie" z rzeszowskiego Teatru im. Wandy Siemaszkowej widać potrzebę przywołania historycznych palimpsestów. Niekoniecznie sensownie Radosław Rychcik umieścił akcję spektaklu w realiach I wojny światowej. W tym tyglu trudno się było doszukać myśli przewodniej.

Werdykt jury z "nagrodą pocieszenia" za antyteatralne "Wesele na podstawie Wesela" pozostawia niesmak. Spektakl z klasyką nie miał nic wspólnego. Został oceniony za odwagę, ale czy to powinno być kryterium decyzyjne? Nie był to przecież spektakl wykonany przez licealistów. Czy nie powinniśmy wymagać "nieco" więcej?

***

Oczywiście organizatorzy 40. OKT mogą się zasłaniać mizerią finansową, jaka od dłuższego czasu jest problemem naszej kultury. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego dało na Konfrontacje 150 tys. zł, a teatr wnioskował o kwotę dwukrotnie wyższą.

Wyjście z tej sytuacji wydaje się drastyczne, ale chyba i nieodzowne - zmiana formuły imprezy i organizowanie jej co dwa lata. Rok przerwy poświęciłoby się na zgromadzenie pieniędzy na wkłady własne do wniosków o finansowanie zewnętrzne. Nie jest tajemnicą, że ministerstwo kultury wyżej ocenia te projekty, których autorzy wykazują, że mają część środków na organizowane przez siebie wydarzenie. Wkład własny daje jednocześnie większe szanse na wyższe dofinansowanie.

Zmianom sprzyja fakt, że w "Kochanowskim" od nowego sezonu będzie nowy dyrektor. Kontrakt Tomasza Koniny, obecnego dyrektora teatru, wygasa we wrześniu i wiadomo już, że nie będzie się on ubiegał o reelekcję na to stanowisko. Następca Koniny powinien rozważyć zmianę formuły sztandarowej imprezy opolskiego teatru. Ta od lat stoi w miejscu. W praktyce następuje więc regres. To widać było na 40. OKT. I mam nadzieję, że podczas kolejnej edycji festiwalu będzie inaczej.