Prowokujące arcydzieło
Są dzieła, które dopiero po latach ukazują nam swą wartość. To przypadek "Wozzecka" Albana Berga, którego premierę [5 stycznia] przygotowuje Opera Narodowa.
Od czasu jego berlińskiej prapremiery minęło już 80 lat. W ciągu minionych dziesięcioleci "Wozzeck" na stałe zadomowił się na światowych scenach, ale nie miał szczęścia do Polski. Na jego prezentację nie zgodziły się w latach 60. PRL-owskie władze, po raz pierwszy wystawiono go w 1984 roku, to będzie jego druga inscenizacja. Zapewne nie wywoła takiego oburzenia, jak po spektaklu w Berlinie w 1925 roku, kiedy recenzenci pisali, że wychodzili nie z teatru, a z domu obłąkanych. Nie spowoduje nacjonalistycznych demonstracji, jak po premierze w Pradze w 1926 roku. Ale z pewnością sprowokuje do dyskusji, zwłaszcza że pracuje nad nim Krzysztof Warlikowski, jeden z najciekawszych a kontrowersyjnych twórców polskiego teatru.
Jest natomiast szansa, że "Wozzeck" w ujęciu tego reżysera, udowodni, iż opera jest sztuką żywą, poruszającą bliskie nam problemy, czasem wręcz bulwersującą. Nawet wtedy, gdy sięga po utwór skomponowany tuż po I wojnie światowej i w dodatku oparty na XIX-wiecznym dramacie Georga Büchnera. Są jednak w nim treści uniwersalne i dlatego tak chętnie bywa wystawiany na świecie.
"Wozzeck" wyznaczył ponadto kierunki rozwoju XX-wiecznej muzyki. Berg z niesłychaną konsekwencją połączył tradycję z nowoczesnymi środkami - od śpiewnego bel canta po gwizd i naturalistyczne chrapanie, od wielkich form instrumentalnych po dźwięk rozstrojonego pianina. Nie ma w całych dziejach sztuki utworu, z którym "Wozzeck" mógłby się równać. Miejmy nadzieję, że artyści Opery Narodowej pracujący z dyrygentem Jackiem Kaspszykiem warszawskiej publiczności ukażą bogactwo i oryginalność muzyki Albana Berga.
