Nie szata zdobi księcia
"Książę i żebrak" w reż. Arkadiusza Klucznika w Teatrze Miniatura w Gdańsku. Pisze Przemysław Gulda w Gazecie Wyborczej - Trójmiasto.
W niedzielę 8 stycznia w gdańskim teatrze Miniatura odbyła się premiera spektaklu "Książę i żebrak" na podstawie powieści Marka Twaina, w adaptacji i reżyserii Arkadiusza Klucznika.
Najnowsza propozycja gdańskiego teatru Miniatura to spektakl na podstawie powieści dla młodzieży Marka Twaina "Książę i żebrak". To mocno zakorzeniona w historii XVI-wiecznej Anglii historia z przesłaniem aktualnym do dziś: żeby nie sądzić nikogo po pozorach, ale po tym - jak śpiewają aktorzy w finale - "co mu w duszy gra".
Głównymi bohaterami tej opowieści jest dwóch podobnych do siebie rówieśników: potomek następcy angielskiego tronu i syn króla londyńskiego półświatka. Przez przypadek spotykają się na zamku królewskim, zamieniają ubraniami i wszyscy dorośli natychmiast zaczynają ich mylić: niewiele zabrakło, żeby z chwilą śmierci króla na głowę tytułowego żebraka trafiła angielska korona, prawdziwy książę zaś, przepędzony z zamku jak przybłęda, trafia najpierw do krainy londyńskich łotrów i złodziei, a potem pod opiekę zabłąkanego rycerza, który pomaga następcy tronu wrócić na dwór.
Reżyserem przedstawienia, opartego na własnej adaptacji klasycznej powieści amerykańskiego pisarza, jest Arkadiusz Klucznik pracujący na co dzień w śląskim Teatrze Dzieci Zagłębia. Strukturę narracyjną powieści, opartą na nieustannym wygrywaniu kontrastów między dwoma światami: pełnym wystawności dworem oraz brudnym i biednym przedmieściem, reżyser postanowił odtworzyć na scenie w nieco przewrotny sposób, za pomocą prostego pomysłu inscenizacyjnego. Oba te światy składają się w tym przedstawieniu z podobnych elementów: ojca głównego bohatera, jego dwóch sióstr oraz towarzyszy wspomagających radą albo mieczem. Klucznik odpowiadające sobie role powierzył tym samym aktorom. Wywołało to z pewnością spore trudności organizacyjne i niemałe zamieszanie za kulisami, gdzie aktorzy muszą w ciągu kilkunastu sekund kompletnie zmienić emploi, ale efekt jest znakomity. Andrzej T. Żak wymownie i płynnie przechodzi od brutalności i szorstkości przywódcy złodziejaszków do majestatycznej powagi umierającego Henryka VIII, Jolanta Darewicz i Hanna Miśkiewicz, grające siostry bohaterów, raz są sztywne jak ich wykrochmalone krynoliny, raz krzykliwe jak kolory ich podartych łachmanów.
Kunszt i precyzja koncepcji reżysera oraz jego talent w misternym dopasowaniu do siebie poszczególnych elementów tego bogatego pod każdym względem spektaklu (nie sposób nie wspomnieć tu choćby o kostiumach Elżbiety Terlikowskiej czy piosenkach Włodzimierza Szomańskiego) widać najlepiej w kilku scenach zbiorowych - choćby w tej, gdy kilkunastoosobowa grupa żebraków tańczy porywający taniec z kijami. Służą one nie tylko do wystukiwania rytmu, aktorzy najpierw budują z nich klatkę symbolizującą więzienie, a potem rodzaj łoża, na którym noszą jednego z bohaterów. Niezwykłe wrażenie robią także te fragmenty, w których na scenie pojawia się cały królewski dwór, skupiony wokół wielkiego łóżka. Najpierw jest ono łożem śmierci starego króla, a potem staje się tronem jego następcy.
Ozdobą spektaklu jest gra dwóch młodych aktorów obsadzonych w tytułowych rolach: Krzysztof Knurek, grający księcia, ujmuje swobodą i niemal ekwilibrystycznymi umiejętnościami, żebrak w wykonaniu Sławomira Mandesa, tuż po wzięciu go za królewicza, w uroczy sposób próbuje udawać, że zna wszystkie dworskie maniery.
"Książę i żebrak" to zdecydowanie nie jest przedstawienie dla najmłodszych - mogą nie zrozumieć dworskich intryg albo przestraszyć się nieco mrocznych scen śmierci króla i żałoby po nim. Ale nieco starsze dzieci będą się na tym spektaklu znakomicie bawić, a porywający, iście musciallowy, finał z pewnością wywoływać będzie aplauz podczas wszystkich kolejnych spektakli.
