Artykuły

Przekupnie, jubiler, bieliźniarka, kioskarz, markiz, elegant, Hiszpan, kawaler, oberżyści, tra­garz, Chińczyk, Dzidziuś, astma­tyk, śpioch, pasztetnik, stangre­ci, Cascaret, Debilet, bliźnięta, dzikus, półbyk, panna, ryby, wa­ga, rak, osioł, oślarz, kanarek i małpka.

Tak brzmi podany w progra­mie sztuki wykaz drugoplano­wych postaci, występujących w "Arlekinie z Zielonego Przyląd­ka" Evaristo Gherardiego (pra­premiera w Teatrze "Wybrzeże"). Już samo to wyliczenie - po ro­lach głównych - wprowadza do­brze w pstry świat Arlekina i Kolombiny, w wesoły, jarmarczny zgiełk commedii dell`arte, (Ty­tuł oryginału: Foir St. Germain - Jarmark w Saint Germain - bardziej mi odpowiada, niż zbyt "gładki" "Arlekin z Zielonego Przylądka").

Gdy kilkanaście lat temu słyn­ny Piccolo Teatro della Citta di Milano odwiedził Polskę ze "Słu­gą dwóch panów" Goldoniego, w reżyserii samego Strehlera - po­witaliśmy ten ewenement jako "powrót Arlekina". Powrót do pulpującej życiem i humorem, plebejskiej, często rubasznej, szydzą­cej z ludzkich przywar commedii dell`arte, wymagającej od akto­rów maksimum sprawności, refleksu, błyskotliwości. A także - zapomnienia o rutynie, uruchomienia w sobie nowych klawiszy. Tak chyba odczuwałby to zespół jazzowy, wyspecjalizowany w przeintelektualizowanych konstrukcjach, w muzycznym "infor­melu" - któremu przyszłoby za­grać utwór w krwistym pełnym temperamentu stylu nowoorleańskim. Porównanie nie tak może bardzo chybione, jeśli weźmiemy pod uwagę rolę improwizacji w obu tych gatunkach.

Gdański Arlekin przybywa do nas w świetnej oprawie sceno­graficznej i kostiumach Jadwigi Pożakowskiej. Kompozycją "per­spektywicznego" tła nawiązuje Pożakowska do XVI-wiecznej włoskiej i późniejszej francuskiej commedii dell`arte. To wielofunkcyjne tło przekształca się w dru­giej odsłonie w ruchomy balda­chim z akcentami erotycznej symboliki. Kostiumy - pomysłowe, w stylu buffo, przy swojej bogatej różnorodności malarsko stonowane - wyrażają charakter posta­ci, są ważnym elementem przed­stawienia.

"Arlekina z Zielonego Przyląd­ka" wyreżyserował Abdellah Drissi, którego poznaliśmy już jako inscenizatora telewizyjnego spektaklu "Obcy przyszedł na far­mę", a jeszcze wcześniej, na ostatnim toruńskim festiwalu - z "Lekcji" Ionesci. Drissi poprowa­dził przedstawienie z tempera­mentem (myślę tu przede wszyst­kim o części pierwszej), lekko i z humorem, stawiając przy tym aktorom niemałe - w zakresie sprawności ruchowej - wymaga­nia.

Aby lawina sytuacyjnych głów­nie "lazzi" - żartów i facecji nie znużyły widowni - stosuje Drissi "przerywniki" - występa­mi "Śpiewaczki" podkreślając jednocześnie współczesność spoj­rzenia na XVII-wieczną sztukę. Dobre kompozycje Andrzeja Głowińskiego z tekstami Krystyny Wodnickiej śpiewa w stylu "vedetty" wielkiej rewii świetnie prezentująca się Teresa lżewska, Arlekin - to duża rola Jerze­go Łapińskiego, jak nikt inny predestynowanego dzięki swej vis comica do kreowania tej właśnie głównej postaci z commedia dell`arte.

Łapiński nie zawodzi, jest nie­ustannie w ruchu, gra mimiką, oczyma, modulacją głosu, łączy z aktorstwem pantomimę i balet, tworzy dziesiątki, nie - setki precyzyjnie wypracowanych "etiud". Jest motorem całego przedstawie­nia. Jeśli temperatura spektaklu w drugiej części opada, to wina zbyt częstych już "przebieranek", pewnych scenariuszowych dłużyzn.

Doskonale, w pantomimicznym stylu zagrał Pierrota Jerzy Nowacki. Przypominał swą lekkością i opanowaniem ciała francuskich mimów, śmie­szył Lech Skolimowski jako Doktor, bardzo udanym fan­faronem Mezzettino był Zbi­gniew Grochal, Kolombiną - Tomira Kowalik, Angeliką - Elżbieta Kochanowska, Kapita­nem - Zbigniew Mamont, Leanderem Adam Kazimierz Trela, zabawnym Scaramuccia - Kazi­mierz Iwor, Oktawem - Andrzej Piszczatowski. Układy ruchowe zakomponowała Józefa Sławucka - grał zespół "Rama 111".

I choć czasami, u niektórych wykonawców - przebijał się ton, styl z innej konwencji, "z innej sztuki" - zobaczyliśmy prawdzi­wą, ciekawie pokazaną commedię dell`arte.